KONKANI
Goa Board Paper March 2013
1 (क) सकयल दिल्ल्या पर्यायांतल्यान फावो तो पर्याय विधानामुखार जोडून वाक्य पुराय करून बरयात :
(अ) भुंयकांपा वेळार सादूरताय बाळगीत जाल्यार ———————.
(1) लुकसाण उणें करूं येता.
(2) संकटाचे सुवाती सावन पयस वचूं येता.
(3) जिवीतहानी टाळूं येता.
(आ) सात वर्सांचे नातीचें लग्न जाय म्हणसर ———————.
(1) सिगार ओडप ना असो बरोवप्यान निर्धार केलो.
(2) आपूण मरचों ना अशें बरोवप्यान थारायलें.
(3) आपणाली भलायकी बरी राखप अशें बरोवप्यान थारायलें.
(इ) जाणटेल्याक दिसाउजवाडे घरा पावपाक जाय आसलें कारण ———————.
(1) घराकडेन बेश्टोच हुसको करतात.
(2) ताचें मातशें जाणटेपण जाल्लें.
(3) ताका रातीकडेन बरें दिसनासलें.
जाप 1 (क)
अ) भुंयकांपा वेळार सादूरताय बाळगीत जाल्यार जिवीतहानी टाळूं येता.
आ) सात वर्सांचे नातीचें लग्न जाय म्हणसर आपूण मरचों ना अशें बरोवप्यान थारायलें.
इ) जाणटेल्याक दिसाउजवाडे घरा पावपाक जाय आसलें कारण घराकडेन बेश्टोच हुसको करतात.
(ख) सकयल दिल्ली विधानां कंसांत दिल्ल्या पाठांतल्या बरोवप्यांच्यी आसात. तीं वळखून त्या पाठांच्या बरोवप्यांची नांवां बरयात :
( फाल्यांच्यान विडी बंद, चुकिल्ली वाट, हांसतें हाॅलंड, दो. फ्रांसिश्कु लुईश गाॅमिश )
अ) जांणी महाभारत रचलां आनी बुद्धिबळ खेळ घडयला तांच्या वंशाचो हांव.
आ) कुळारच्यान घरा वतना धुवेची नदर परत परत कुळारचे दिशेन वता.
जाप (ख)
(अ) फेलिसियू कार्दोझ
(आ) दत्ता दामोदर नायक.
(ग) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन विधानां कोणें कोणाक म्हणल्यांत तें बरयात :
अ) “म्हणजे कितें? हांव कितें साप्प म्हातारो जालां?”
आ) “धा वर्सा अदीक वांचतलो. बऱ्याक पावतलो.”
इ) “म्हाका अभिमान तुज्या कर्तुबाचो.”
ई) “शिळोणें कितलेंशें पयस उरलां?”
जाप (ग)
(अ) रामनाथान राजनाक म्हणलां.
(आ) दोतोरान बरोवपी लक्षमणराव सरदेसायाक म्हणलां.
(इ) केशवान प्रणिताक म्हणलां.
(ई) जाणटेल्यान राखण्याक म्हणलां.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय चार प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात :
अ) इगर्जेंत सगळ्यांचेर आकांत कित्याक आयिल्लो?
आ) दो. फ्रांसिश्कु लुईश गाॅमिश मरतकच एका दीसा उपरांत खंयच्या म्हान मनशाचो जल्म जालो?
इ) ‘आरत’ हो प्रकार खंय सादर करतात?
ई) हाॅलंडाचीं सगळी शारां खंय वसल्यांत?
जाप (घ)
(अ) इगर्जेंत नवो पाद्री मीस सांगपाक येवंक ना म्हूण सगळ्यांचेर आकांत आयिल्लो.
(आ) दो. फ्रांसिश्कु लुईश गाॅमिश मरतकच एका दीसा उपरांत मोहनदास करमचंद गांधी ह्या म्हान मनशांचो जल्म जालो.
(इ) शिगम्याचे खेळगडे ज्या आंगणांत खेळटात थंय आरत हो प्रकार सादर करतात.
(ई) कामणे मावशेन राजन आनी हेलनाचे दोळे उगते केले.
(उ) हाॅलंडाची सगऴीं शारां न्हंयचे नाजाल्यार खारजांचे देगेर वसल्यांत.
2. सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 40-50 उतरांनी बरयात :
अ) खंयचे घटनेन कल्पनाच्या हावेसाक बळगें मेळ्ळें?
आ) बरोवपी फादर फ्रेडी जे द कोश्त भुरगेपणांत भूक लागतकच कितें कितें करून खाताले?
इ) बाबूमामाल्या पणसाक नव्या सोमाराचो भंय कित्याक दिसतालो?
जाप 2
(अ) 1986 वर्सा चॅलेंजर यानाच्या उड्डाणा वेळार स्फोट जावन एकीसान ओनीसुका ह्या यानांत आशिल्ल्या अवकाशयात्र्याक, वांगड्या बरोबर मरण आयिल्लें. ती काॅलोराडो विद्दापिठाची शिक्षिका आशिल्ली. हे दुर्घटनेन सामान्य मनीस हालून वचपाचो पूण असामान्य कल्पना चावला मातूय निरशेली ना. उरफाटें तिच्या हावेसाक आनिकूय बळगें मेळ्ळें. कितेंय तरी अपरूप करून दाखोवपाचें तिणें मनांत थारायलें.
(आ) फादूकर फ्रेडी जे. द कोश्ताची आवय तांकां भूक लागल्यार जिनस करून खावपाक सांगताली. भूक लागतकच तीं कणंगां उकडटालीं. दुसऱ्या दीसा तसलीच कणंगां उकडून तीं सोलून तातूंत चुन्न आनी गोड घालून दुसरो जिनस करतालीं. कणंगांच्यो शिरवळ्यो आसात जाल्यार तेलांत भाजतालीं आनी कुरुकुरु करून खातालीं. केन्नाय चवळ्यो उकडून तांतूंत सोय-गोड घालून बऱ्योच रगडटालीं.
(इ) नवो सोमार येता म्हणल्यार बाबूमामाल्या पणसाचो हातपांय लडलडटाले. ताच्या आंगपांगाक कांपरो भरतालो. काळीज कलकलतालें कारण ताच्या भुरग्यांच्या रक्तखेवाक त्या दिसाच्यान सुरवात जाताली. बाबूमामा नव्या सोमाराक देवाचे पालखे कडेन पयल्या पणसुलांचो निवेद दाखयतालो. तरेकतरा परखन्न करून कुडींत बसून रक्षितालो. घरे खाले उपरांत पणसुलांची चामडी हाडून पणसाच्या पांयां सरी उडयतालो. तेन्ना पणसाक दुखाचेर दागण्योच दिल्ले वरी दिसतालें म्हूण ताका नव्या सोमाराचो भंय दिसतालो.
3 (क) सकयल ‘ब’ गटांत कवितेचीं कडवीं दिल्ल्यांत आनी ‘भ’ गटांत तांचो अर्थ दाखोवपी वाक्यां दिल्यांत. त्या त्या कडव्या मुखार अर्थ बरोवन वाक्यां जुळयात :
(ब) (भ)
अ) सुकती रे भरती रे जिणेची रीत रे. (1) वड खूब पावसाळे झेलता.
आ) वडा तुवें अनंत वर्सां झेल्ले साबार पावसाळे. (2) जिणेंत दुख्खा फाटल्यान सूख येता.
(3) वडाक शेंकड्यांनी वर्साचो अणभव आसा.
(4) सुकती आनी भरती वांगडाच जिणेंत येतात.
जाप 3 (क)
(ब) (भ)
अ) सुकती रे भरती रे जिणेची रीत रे. (2) जिणेंत दुख्खा फाटल्यान सूख येता.
आ) वडा तुवें अनंत वर्सां झेल्ले साबार पावसाळे. (3) वडाक शेंकड्यांनी वर्सांचो अणभव आसा.
(ख) सकयल दिल्ल्या कवितेच्या वळींतल्यान रित्यो सुवातो कंसांत दिल्ल्या फावो त्याच उतरांनी भरून वळी परत बरयात :
अ) फुलांच्या वांगडा धोलया ———- ल्हारार. ( दर्या, वाऱ्या, उदका )
आ) तुजो ———- आनी तुजी दानत म्हज्या समेस्त पेल्यांच्या काळजांत रुजूं दी. ( त्याग, मोग, शक्ती )
जाप (ख)
अ) फुलांच्या वांगडा धोलया वाऱ्या ल्हारार.
आ) तुजो त्याग आनी तुजी दानत म्हज्या समेस्त पेल्यांच्या काळजांत रुजूं दी.
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात :
अ) पावला पावलाक सैम कितें घालीत रावता?
आ) मनशाचें ध्येय कशें आसता?
ई) मांयक दीस आनी रात केन्ना न्हीद नासता?
जाप (ग)
अ) पावला पावलाक सैम उमाणीं घालीत रावता.
आ) मनशाचें ध्येय लाख मोलाचें आसता.
इ) भुरगो दुयेंत आसता तेन्ना मांयक दीस-रात न्हीद नासता.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय तीन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 20-25 उतरांनी बरयात :
अ) आत्मबळाचें बळगें घेवन आमी कोणाचेर जैत जोडलां?
आ) कवीन वडाक सासणाचो काळ-वड अशें कित्याक म्हणलां?
इ) ध्येय पूर्ण करपाखातीर कितें करूंक जाय अशें कवयित्री विजयबाय सरमळकर म्हणटा?
ई) कवी रमेश वेळुस्कार अग्नी लागीं कितें मागणी करता?
जाप (घ)
(अ) भारताचेर कितल्याशाच दुस्मानांनी घुरी घाली. जीवघेणीं मोडां आयलीं. दुश्काळ आयले. तुफानावरी संकश्टां आयलीं. त्या सगल्यांचेर आत्मबळाचें बळगें घेवन भारतीयांनी जैत जोडलां.
(आ) वड खूब वर्सासावन जगत आयला. ताचे मुखार तो कितलीं वर्सा जगतलो हें मनशाक खबर ना. ताणें खूब पिळग्यो पळयल्यात आनी ताचे फुडेंय पिळग्यो पळयतलो म्हूण कवी वडाक सासणाचो काळ-वड अशें म्हणटा.
(इ) अग्नी कडेन जिणेत वायट आशिल्लें लासून पवित्र करपाची शक्ती आसा. ही शक्ती सगल्या मनशांक दिवची म्हणजे तांची जीण फुलतली अशें कवी अग्नी कडेन मागता.
4(क) सकयल वाक्यांत आडी मारिल्ल्या उतरांच्या जाग्यार कंसांत दिल्लो फावो तो वाक्प्रचार घालून वाक्यां परत बरयात :
( कपलार हात मारप, उजरावन काडप, आंगाक कांपरो भरय, मातयेभरवण जावप )
अ) पांयां कडेन सोरोप पळोवन हांव भंयान थरथरलें.
आ) कोंकणी विशयांत उणे गूण मेळिल्ल्यान टिचरीन भुरग्यांक बरीं तापयलीं.
जाप 4 (क)
(अ) पांयांकडेन सोरोप पळोवन म्हज्या आंगाक कांपरो भरलो.
(आ) कोंकणी विशयांत उणे गूण मेळिल्ल्यान टिचरीन भुरग्यांक बरीं उजरावन काडलीं.
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं उरफाट्या अर्थाचीं उतरां बरयात :
अ) उदेन्त आ) विसर इ) काळोख ई) दाट
जाप (ख)
(अ) उदेन्त – अस्तंत आ) विसर – याद
(इ) काळोख – उजवाड ई) दाट – पातळ
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं विशेशणां करून बरयात :
अ) शितळसाण आ) चिंता इ) पातक ई) वादळ
जाप (ग)
(अ) शितळसाण – शितळ (आ) चिंता – चिंतेस्त
(इ) पातक – पातकी (ई) वादळ – वादळी
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं भावनामा बरयात :
अ) खोल आ) मोगाळ इ) सैमीक ई) भुरगो
जाप (घ)
अ) खोल- खोलाय आ) मोगाळ – मोग
इ) सैमीक – सैम ई) भुरगो – भुरगेपण
5(क) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय स वाक्यांनी कंसांत दिल्ले सुचोवणे प्रमाणें बदल करून बरयात :
अ) आदीं आमी वारवें लायतालीं. ( आडी मारिल्या उतरांची जात बरयात.)
आ) शिगम्याची सुरवात नमनान जाता. (वाक्य भुतकाळान बरयात.)
इ) तूं मात ह्या भेसांत बरें दिसता. ( अर्थ बदलिनासतना न्हयकारी करात.)
ई) एका मोटारकार शेजाऱ्यान आपलें गाडयेंत बसोवन म्हाका घरा व्हेलो. ( अव्यय वापरून दोन विधानां करात.)
उ) काय भरे मजे बाय तें. ( वाक्य शुद्ध करून बरयात.)
ऊ) ही जाणटेली इतली शिकल्या. ( लिंग बदलून वाक्य परतून बरयात.)
ए) जाणटेलो शिळोण्यां वतालो. ( लिंग बदलून वाक्य परत बरयात.)
जाप 5 (क)
अ) आमी – सर्वनाम
लायतालीं – क्रियापद
आ) शिगम्याची सुरवात नमनान जातली.
इ) तूं मात ह्या भेसांत वायट दिसना.
ई) एका मोटारकार शेजाऱ्यान आपले गाडयेंत बसयलो आनी म्हाका घरा व्हेलो.
उ) काय बरें म्हजें बाय तें.
ऊ) हो जाणटेलो इतलो शिकला.
ए) जाणटेली शिळोण्यां वताली.
(ख) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन अव्ययां वापरून प्रत्येकीं एक-एक वाक्य बरयात :
अ) वांगडा आ) जाल्यार इ) आरेरे!
जाप (ख)
अ) रामा इश्टावांगडा खेळपाक वता.
आ) बस मेऴ्ळी जाल्यार हांव घरा वतलें.
इ) आरेरे! तो सकयल पडलो.
6 (क) सकयल दिल्लो संवाद केशव आनी मंदाकिनी हांचे मदीं आसा, तो पुराय करून बरयात :
केशव : असलें कसलें काम? हांव राव म्हणटां आसतना गेलें. मंदाकिनी कितें जालां?
मंदाकिनी : तुमकां ——————————.
केशव : ताका पळोवपाक? कित्याक?
मंदाकिनी : कित्याक म्हणजे? —————————–.
केशव : कितें कितें म्हूण करतलें म्हजें बाय म्हजे खातीर?
मंदाकिनी : अशें ————————-.
जाप 6 (क)
केशव : असलें कसलें काम? हांव राव म्हणटां आसतना गेलें. मंदाकिनी कितें जालां?
मंदाकिनी : तुमकां कित्याक लिपोवं? तें प्रतापाक पळोवपाक गेलां.
केशव : ताका पळोवपाक? कित्याक?
मंदाकिनी : कित्याक म्हणजे? ताका हांगासर तुमचे म्हऱ्यांत हाडपाक.
केशव : कितें कितें म्हूण करतलें म्हजें बाय म्हजे खातीर?
मंदाकिनी : अशें कितें करतात? तें रोखडें येतलें.
(ख) मार्गार येरादारी खूब वाडिल्ल्यान चलत वचपी लोकांक भोवच अडचणीतल्यान वाट काडीत वच्चें पडटा. शाळेक वचपी मीता आनी तानिया हांचो हाचे विशीं जाल्लो संवाद 7/8 वळीनी बरयात.
जाप (ख)
मीता : तानीया, राव, राव. पलतड मारूं नाका. वाहनां येतात.
तानीया : केदी व्हडली रांक मगो. आमकां शाळेंत वचपाक वेळ जातलो.
मीता : जावं वेळ जाल्यार. तुका अपघात जालो जाल्यार. ( थोड्या वेळान ) चल आतां यो.
तानीया : कितली येरादारी गो रस्त्यार. ह्या वाहनां खातीर रस्त्यार चलपाक लेगीत भिरांत दिसता.
मीता : सामकीं आंगाक घश्टून वतात. काळजांत कच्च जाता.
तानीया : आनी मोटारसायकलीचो वेग पळयला? चलतल्यांक जीव मुठींत धरून चलचें पडटा.
मीता : जीव पावणेर काडिल्ले वरी धांवतात. आपलो जीव वगडायतात आनी लोकांकूय मारून उडयतात.
तानीया : दर दीसा एक दोन जीवघेणे अपघात जातातूच. दिसाळ्यांत ही खबर वाचपाक मेळटा.
मीता : अपघात टाळपा खातीर उण्यांत उण्या वाहनांचो उपेग करपाक जाय. परवानो आसले बगर गाडी चलोवपाक बंदी घालपाक जाय.
तानीया : बरें जालें. आमी वेळार शाळेंत पावलीं.
7 (क) सकयल दिल्लो उतारो वाचून दिल्ल्या प्रस्नांच्यो जापो बरयात :
प्लास्टीक मुक्ती अभियानांत विद्दार्थ्यांचो वांटो सामको म्हत्वाचो थारतलो. शाळांतल्या, काॅलेजींतल्या सगळ्या शिकपी भुरग्यांनी (आपल्या घरच्यां सयत) कापडाच्या नाजाल्यार कागदाच्या पोतयांचो वापर करीत जाल्यार अर्दो प्रश्न सुटावो जातलो.
प्लास्टिकाच्या वायट परिणामां विशीं लोकां मदीं जागृताय निर्माण करप, घराघरांनी वचून म्हायती दिवप, वा रस्तोनाट्या सारक्या माध्यमांतल्यान प्रभावीपणान मार्गदर्शन करप ह्या सारकिल्यो येवजण्यो आंखूं येतात.
प्रस्न
अ) भुरग्यांनी कसल्या पोतयांचो वापर केल्यार कांय प्रमाणांत प्रस्न सुटावो जातलो?
आ) प्लास्टीक विरोधांत जागृताय करपाखातीर विद्दार्थ्यांनी कितें करूंक जाय?
इ) प्लास्टीक मुक्ती अभियानांत कोणाचो वांटो म्हत्वाचो थारतलो?
ई) सगलो ह्या उतराक उरफाट्या अर्थाचें खंयचें उतर वापरलां.
उ) उताऱ्याक फावो सारको माथाळो दियात.
जाप 7 (क)
अ) भुरग्यांनी कपड्याच्या नाजाल्यार कागदाच्या पोतयांचो वापर करीत जाल्यार कांय प्रमाणांत प्रस्न सुटावो जातलो.
आ) प्लास्टीक विरोधांत जागृताय करपा खातीर विद्दार्थ्यांनी प्लास्टिकाच्या वायट परिणामां विशीं लोकांक सांगपाक जाय. घराघरांनी वचून म्हायती दिवपाक जाय. रस्तो-नाट्या सारक्या प्रभावी माध्यमांतल्यान लोकांक मार्गदर्शन करपाक जाय. ह्यो येवजण्यो चालीक लावपाक जाय.
इ) प्लास्टीक मुक्ती अभियानांत विद्दार्थ्यांचो वांटो म्हत्वाचो थारतलो.
ई) सगलो ह्या उतराक उरफाट्या अर्थांचें अर्दो हें उतर वापरलां.
उ) प्लास्टिकाचे परिणाम.
(ख) सकयल दिल्लो उतारो वाचून कोंकणींत अणकार करून बरयात :
life without newspaper is difficult to imagine. it brings us news from all corners of the world.
जाप (ख)
खबरापत्रा बगर जीण सारप हें चिंतप कठीण आसा. तें आमकां जगांतल्या खांचीकोनशांतल्यो खबरो दिता.
(ग) सकयल दिल्ल्या मुद्दांच्या आधारान योग्य माथाळो दिवन सुमार 100 उतरांनी काणी बरयात :
एक वेपारी ———- नोकरांचो पंगड घेवन पयस वेपाराक वचप ———- एका गांवांचे देगेक आशिल्ल्या भयल्या रानांत पावप ————सगळ्यांक खूूब भूक लागप ———- अन्नाचो केल्लो पुरुमेंत सोंपप ———- इतल्यांत आंब्यासारक्या फळांनी गच्च भरिल्लें झाड दिसप
———- नोकर फळां काडपाक धांवप ———- वेपाऱ्यान थोडो वेळ चितप, आनी म्हणप, “फळां विखारी आसूं येतात कारण गांवच्या लोकांनीय ही फळां काडूंक नात आनी सवण्यांनीय तांची मारूंक नात.”
जाप (ग)
हुशार वेपारी
शाणू नांवाचो वेपारी आसलो. गांवांत वेपारांत आपलो बरो जम बसना म्हूण ताणें आपल्या गांवा पसून पयस अशा गांवांत आपलो उद्दोगधंदो सुरू केलो. थंय ताका नशिबान साथ दिली आनी धंदो तरतराक पावलो. थंय ताका नोकरांची चणचण जावपाक लागली. म्हूण तो आपल्या गांवांतल्यान कांय नोकराक घेवन थंय गेलो. चलतां चलतां खूब कळाव जालो. ते गांवचे देगेक आशिल्ल्या भायल्या रानांत पावलें. तांका खूब भूक लागिल्ली. तांणी हाडिल्लो अन्नाचो पुरुमेंतूय सोपिल्लो. भुकेन तांचो जीव सामको आकूळपिकूळ जाल्लो. कितेंय खावपाक मेळत काय म्हूण तांची नदर हांगाथंय भिरभिरताली. इतल्यांत तांका आंब्या सारक्या फळांनी गच्च भरिल्लें झाड दिसलें. तीं हळडुवींच फळां पळोवन नोकरांच्या तोंडाक उदक सुटलें. तांणी आनीक वेळ केलो ना. अधाशा भशेन ते त्या फळांचेर तुटून पडलें. म्हणपाक लागले “आवयस!” काय बरी फळां, आमकां देवूच पावलो. वेपारी चिंतपाक लागलो. ‘त्या झाडाचीं फळां कोणेच कशी खावंक नात’. कितें तरी गूढ आसपाक जाय. फळांचेर तुटून पडिल्ल्या त्या नोकरांचेर तो व्हडल्यान आड्डलो आनी म्हणलें, “आरे, आरे मरतले, रावात. फळां खावं नाकात. घडये तीं विखारी आसूं येतात. गांवचे लोक तुमकां मूर्ख दिसले? तांणी तीं फळां खावंक नात आनी सवण्यांनीय तांचेर तोंची मारूंक नात.
देख. कसलेंय काम करचें पयलीं चिंतून करचें.
8 (क) तूं दिया/दिवेश लोबु, रावता शांतीनगर, फोंडे गोंय ह्या नाम्यार. थंय सावन तुमचे शाळेंत ‘शिक्षक दीस’ कसो मनयलो हाची खबर दिवपी चीट तुज्या इश्टाक/इश्टिणीक बरय.
वा
तूं रवी/रेवती नायक, रावता पुंडलीक नगर पर्वरी गोंय ह्या नाम्यार. थंय सावन तुमकां जळारांचो खूब त्रास जाल्ल्यान फावो तो उपाय घेवपाची विनंती चीट नगरपालिकेच्या अध्यक्षांक बरय.
जाप 8 (क)
दिया लोबो
शांतीगर
फोंडें-गोंय
18 एप्रील 2015
मोगाळ डियेन
कालूच तुजी चीट मेळ्ळी. निबंद सर्तींत तुका पयलें इनाम मेळ्ळां हें वाचून म्हाका मळब दोन बोटां लागीं आशिल्ले वरी दिसलें. ते खातीर तुका परबीं. पप्पा-मम्मीन तुका परबीं भेटयल्यांत. तुमचे भशेन आमचे शाळेंत लेगीत शिक्षक दीस व्हड दबाज्यान मनयलो. म्हजें ह्या वर्सा निमाणें वर्स आशिल्ल्यान हो दबाजो यशस्वी जावचो म्हूण हांव खूब वावुरलें.
शिक्षक दीस हो भुरग्यांक शिक्षका विशीं मनांत आशिल्लो आदर उकतावपाचो. एक दीस तेच खातीर हे संदीचो फायदो घेवन भुरग्यांनी व्हड कार्यावळीचें आयोजन केल्लें. सभाघरांत सगलीं भुरगीं राकेंत बशिल्लीं. मागीर सगल्या शिक्षकांचे आगमन जालें. धावेच्या भुरग्यांनी तांकां आरती उंवाळून आनी बशिल्ल्या भुरग्यांनी ताळयांचो गडगडाटान तांकां भितर काडले. मानान तांकां दवरिल्ली खास सुवातेर बसका घेवपाक सांगलें. कार्यावळीची सुरवात प्राथना गितान जाली. मागीर कांय विद्दार्थ्यांनी शिक्षकांचे गूण गांवपी भाशणां केलीं. तांच्या त्यागाची बाकीच्या विद्दार्थ्यांक याद करून दिली. भुरग्यांनी खंयच्याय शिक्षकाची मजत घेनासतना शिक्षकांचे मनोरंजन करपा खातीर खासां सांस्कृतीक कार्यावळ घडोवन हाडलीं. कांय भुरग्यांनी नाच केले तर कांय भुरग्यांनी नाटकां केलीं. थोड्यांनी शिक्षकांचेर आपणें बरयिल्ल्यो कविता वाचून दाखयल्यो. आमची कार्यावळ तांकां खूब आवडली. तें तांणी उलोवन दाखयलें. भुरग्यांनी दर एका शिक्षकाक भेटवस्तू दिलीं. निमाणें देवांक आर्गां दिवन कार्यावळ सोंपयली. शिक्षक सदांच आमचे पासत वावुरतात ते खातीर एक दीस आमी तांकां खोशी करपाचो यत्न केलो.
डियन तुवें म्हाका दिवाळेचे सुटयेंत आमगेर येतलें म्हणून सांगिल्लें. तुवें येवपाकूच जाय. हांव तुजी वाट पळयतां. तुज्या मम्मी डँडीक म्हजो नमस्कार सांग. जाँनीक म्हजो आशिर्वीद दी. तुजी दोळ्यांत तेल घालून वाट पळयतां.
तुजीच मोगाळ इश्टीण
डियेन
वा
रेवती नायक
पुंडलीक नगर
पर्वरी गोंय
18 एप्रील 2015
भौमानेस्त नगराध्यक्ष
नगरपालिका
पर्वरी गोंय
विशय : वाडट्या जळारांचेर उपाय घेवपा खातीर
भौमानेस्त
नमस्कार
हांव पर्वरी रावपी नागरीक. आमच्या वाठारांत जळारांचो फैलाव जाल्ल्यान लोकांक खूब त्रास जातात. तांचेर आळाबंद हाडपा खातीर मागणी करपी ही चीट. आमच्या वाठारांतल्या लोकां वतीन हांव बरयता.
आमच्या वाठाराचें शारीकरण जाल्ल्यान हांगा व्हडल्यो व्हडल्यो इमारती बांदतात. इमारती खातीर लागपी उदक बिल्डर टांक्यांनी आनी “क्युरिंगा” खातीर तेर्रासाचेर सांठोवन दवरतात. ह्या सांठोवन दवरिल्ल्या नितळ उदकांत जळारांची वाड जाता. ते एकाच जाग्यार उरिल्ल्यान उदकांत जळारां जातात. हीं जळारां लोकांक चाबून खूब जाणांक मलेरियाची लागण जाल्या. तांची भलायकी इबाडून तांकां हॉस्पिटलांत रावचें पडलां. कांय लोकांक डेंग्गेची लागण जाल्या.
सगल्या शारांत ही मलेरियाची धाम पातळचे पयलीं तुमी ह्या बिल्डराचेर कितेंय कारवाय करात आनी तांकां नेम पाळपाची शिटकावणी दियात. म्हणजे लोकांची त्रासां पसून सुटका जातली.
आमची ही अडचण लक्षांत घेवन तुमी हाचेर उपाय सोदून काडटले आनी आमची भलायकी सांबाळटले अशी आस्त बाळगितां.
बरें मागून
तुमची विस्वासू
निशाणी
(रेवती नायक)
(ख) सकयल दिल्या खंयच्याच एका विशयाचेर निबंद बरयात :
अ) पोरण्या घराची आपजीण.
आ) एकविसाव्या शतकांतलें गोंय.
इ) फेस्ताचे फेरयेंत एक वर.
ई) गोंय आनी गोंयकार.
जाप (ख) अ)
पोरण्या घराची आपजीण.
आरे, आरे कितें पळयतात म्हाका तुकुतुकू करून? हय, हय रे हांवूच तें. तुमी म्हका ’भूत बंगलो हें नांव दवरलां. म्हज्या मालकान न्हय. म्हजें नांव आसलें ‘अभिलाषा’ दरवट्याच्यान दाव्या खांब्याचेर कोंत्रावन काडलां ते पळोवंक ना? तुमीच मरे ते, एका तेंपार म्हजी सोबीतकाय पळोवन तोंडांत बोटां घालताले! वरांचीं वरां म्हजे वयली नदर काडिनासले. आतां म्हजी ही दशा पळोवन म्हजे पासून पयस रावतात. हांगा भुतां आसतात म्हूण लोकांनी बेश्ट्योच वावड्यो पातळायल्यात. खंयचीं भुतां रे! सांगतां तुका ती काणी.
म्हजो मालीक सामको बरो मनीस आसलो. काळजान सामको दयेस्त, रासवळ घरांत रावतालो. धंदो बरो चलिल्ल्यान हातांत पयशेय खुळखुळटाले. हेरां भशेंन आपलोय एक बंगलो आसचो असो ताचो हावेस. घरकान्नीचीय ताका साथ आसली. सपनाक आकार दिवपांक ताणें सुरवात केली. बरीशी सुवात विकती घेतली. शारांतल्या बऱ्यांतल्या बऱ्या अभियंत्याक हाडून म्हजी आंखणी केली. कुशळ अशा गंवड्यांनी म्हाका तयार केलें. म्हज्यो कुडी आधुनीक पद्दतीन सजयल्यो. पाशाणी तिजुले म्हज्या आंगाचेर सोबून दिसताले. म्हका सोबीत रूप मेळचें म्हणून म्हज्या मालकान खूब भार घेतिल्लो.
निमाणें मालकाचे इत्शे प्रमाणेंच जालें. आपली इत्सा पूर्ण जाली देखून ताणें म्हजें नांव‘अभिलाषा’ दवरलें. घरप्रवेशाचो सुवाळो आशिल्लो तेन्ना म्हाका व्हंकले भशेन नटयिल्लें. आख्ख्या गांवाक आपोवन जेवण वाडिल्लें. जो तो म्हजी तुस्त गायतालो तें आयकून म्हाका भितरले भितर खातखुतल्यो जाताल्यो.
ताणें घरा मुखार सोबीत पोरसूं केल्लें. तें पोरसूं म्हजी सोबीतकाय वाडयतालें. तातूंत बऱ्या जातींचीं फुलझाडां रोयिल्लीं. त्या फुलांचें म्होंव खावपाक फुलपाखे. सुकणीं येतालीं. ह्या फुला वयल्यान त्या फुलाचेर उडत आसतालीं. तांचो तो नाच पळोवन म्हाका तांची अपुरबाय दिसताली. मागीलदारांत चिकू, आंबे, पणस आनी पेरां हांची फळाझाडां आसलीं. तेन्ना भुतां खंय आसलीं? तुमकां पेरां, आंबे काडून खातना हांवे खूबदां पळयलां.
म्हज्या मालकाक दोग पूत. दोगांकूय ताणें शिकपा खातीर भायल्या देशांत धाडिल्ले. अदीं मदीं सुटयेंत ते घरा येताले. तेन्ना म्हाकाय उमेद जाताली. तांचो बोवाळ आयकून हांवूय खोशी जातालें. ते गेले की म्हाका एकलें एकसुरें दिसतालें. तसो मालक-मालकीण म्हजे बराबर आसतालीं. म्हजी साफसफाई करपाक, रांदपाक नोकर आसताले. व्हडलो वेपारी आशिल्ल्यान लोकांचे येवपवचप आसलें. नशिबा मुखार खंय कोणाचेंच चलना. शिकपाक गेल्ले भुरगे घरा आयलेच नात. नोकरी मेळ्ळी आनी थंयच तांणी संवसार थाटलो. मालकाची पिराय वाडपाक लागली. ताचो वेपार बसलो. पुतांचे यादीन मालकिणीन हांतरूण धरलें आनी एक दीस संवसार सोडलो. त्या दिसा सावन म्हजें नशीब फुटलें. म्हजे कडेन मालकाचें सामकें दुर्लश जालें. येणावळीचेर म्हणून म्हजो मालक, म्हजो कितलो सांबाळ करतलो? ताचेंच पोट भरप ताका कठीण जाल्लें. ’आसतीत शितां तर नाचतीत भुतां’ हे ओपारी प्रमाणें सोयऱ्यांधायऱ्यांनी, इश्टांनी म्हज्या मालकाचो सांगात सोडलो. एकसुरो जीण जगतां जगतां तोय संवसार सोडून गेलो.
म्हजेर आकांत आयलो. म्हजो सांबाळ कोण करतलो? घरांत मनशां नासून म्हजें एक एक आंग सकयल पडपाक लागलें. म्हजें मरण हांव म्हज्याच दोळ्यांनी पळयतालें. घरांत मनशां नाशिल्ल्यान हुंदीर, जिवाणीं, पाखे हांणी आंगार राबीतो केलो. तीं हांगाथंय धांवत आसतात. तांकां आडायतलो कोण नाशिल्ल्यान तांची मजा जाल्या. तांचो तो आवाज आयकून लोक म्हाका ‘भुत बंगलो’ म्हणटात. तरी आसतना हांवे अजून आस सोडूंक ना. एक ना एक दीस म्हज्या मालकाचे भुरगे येतले आनी म्हाका पयलीचें रूप परत दितले हाची म्हाका खात्री आसा. त्या भांगरा दिसाची दोळ्यांत तेल घालून वाट पळयतां. हिंदींत ओपार आसा ‘भगवान के घर देर है, अंधेर नही’।
इ)
फेस्ताचे फेरयेंत एक वर.
गांवच्या फेस्ताक गांवच्या लोकांचेर खोशयेचो हुंवार येता. तशें दर वर्सा इगर्जेचें फेस्त मतयतात. सेंट अन्थनीचेर गांवच्या लोकांचो खूब भावार्थ. मागीर ते क्रिस्तांव आसूं वा हिंदू. सगलें लोक ह्या फेस्ताक हाजीर आसतात.
इगर्जेकूय त्या दीसा व्हंकले भशेन न्हेसयतात. व्हडलो माटोव घालतात. आशिकुशीचो वाठार बनेरांनी, फुलांनी आनी रंगिबिरंगी ल्हान ल्हान दिव्हांनी सजयतात. फेस्ताच्या निमतान बऱ्या बऱ्या तियात्रांचो आयोजन करतात.
फेस्ताच्या दीसा इगर्जे भायर व्हड फेरी भरता. सकाळचें धा वरांचेर दबाजीक मीस जाता. आनी मीस सोंपले उपरांत लोक फेरयेंत भोवपाक वतात. कितलींय वरां फेरयेंत भोवल्यार पुरो जायना. वेळ कोणाकूच रावना. एक वर आसकां फेरयेंत भोवपाक मेळिल्लें. मागीर थारायिल्ले सुवातेर आमकां मेळपाक सांगिल्लें.
फेरयेंत आशिल्ले सोबीत मांड लोकांचे लक्ष ओडून घेताले. कितले म्हणून मांड आयदनांचे, कपड्यांचे, खाज्याचे, खेळण्यांचे, मातयेच्या आयदनांचे. हे सगले मांड पळोवन आमी सामकीं भुल्लुसलीं. खंय वचूं, खंय नाका अशें आमकां जालें. आयदनां, खाजें घेवपाचें काम जाणट्या मनशांचें. म्हचो धाकटो भाव खेळण्यांच्या मांडा कडेन या म्हणून म्हाका हाताक धरून ओडटालो. थंय आशिल्ल्यो व्हड व्हड बावल्यो, कापसाचीं मोव मोव जनवरां तर सामकीच सोबीत दिसतालीं. थंय खेळण्यांचे रोबोट, गाडयो, विमानां, भुरग्यांच्यो मदरो ओडून घेताल्यो. म्हजो भाव खेळणें घेतलें बगर म्हजी फाट सोडचो ना म्हणून हावें ताका एक बॅटरेचेर चलपी रोबोट घेतलो. खेळणें मेळिल्ल्याची खोस ताच्या तोंडार दिसताली.
कुशिकूच ‘खंयचीय वस्त धा रुपया’ अशें एक भुरगो व्हडल्यान व्हडल्यान आड्डतालो. आपशीच आमचे पांय तेवटेन गेलें. आमच्या आवडीच्या वस्तू आशिल्ल्यो त्यो! क्लिपां, कानांतलीं, गळ्यांत घालपाच्यो माळो, नेलपॉलीश आमी सगल्यांनी एके एके वस्तूचेर झोंपय मारली. जण एकलें आपल्याक सोबता काय म्हणून कानाक लावन आनी गळ्यांत घालून मोडटालें. प्रत्येकान दोन-दोन तरी वस्तू घेवन त्या भुरग्याक खूब गिरायक घालें.
मांडाचे दुसरे वटेन च्याचें होटॅल आशिल्लें. दारांतूच एक दादलो भजीं आनी मिरसांगो तळटालो. त्या गरम गरम वासान आमच्या तोंडाक उदक सुटलें पूण त्या तेलाचो काळपट रंग पळोवन पांय आपशींच फाटी सरले.
मुखार वच जाल्यार एक गुजराती बायल हारशांनी आनी चमक्यांनी सजांवट केल्ल्यो हातांत धरपाच्यो पर्सी विकताली. वा! कितल्यो सोबीत दिसतात. म्हजे इश्टिणीन म्हणलें. ताणें कोणाकूय भेट दिवपाक मेळटल्यो म्हणून चार-पांच पर्सी घेतल्यो. आमीय आमचे खातीर एक एक पर्स घेतली. मागीर आमकां असल्यो पर्सी भोव मेऴटात म्हणून मनाचें समाधान केलें.
आतां फेरयेंत भोंवून भोंवून आमकां पुरो जाल्लें. आमचो दिल्लो वेळूय काबार जाल्लो. पूण जादवाचे खेळ पळयले बगर आनी चक्रार बसले बगर फेस्ताची खोशी पूर्ण जावची नासली. म्हजो भाव तर चक्रार बसले बगर घरा वच्चो ना म्हणून हट्टाक पेटिल्लो. तिकेटी काडून आमी जादवाचे खेळ पळयले. तांची ती हाताची फिशालकाय पळोवन मजा आयली. चक्रार बसलीं तेन्ना तर खरीच मजा आयली. चक्र वयर गेलें तेन्ना आमच्या काळजांत खप्प जालें पूण आख्खो गांव दिसतालो. खीणभर थंयच रावून सैमाचें रूप तोखेवचें अशें दिसलें. वेळ सोंपत आयिल्लो. आमचीं घरचीं खावपाच्यो वस्तू घेवन आमचीच वाट पळयतालीं. भूक आनी तान लागून लेगीत उकतडा वयलो उशीचो रोस पियेवपाक मन तयार जायनासलें. सगल्यांनी घरा कडेन वचून हाडिल्ल्या खाणाचेर मारपाचें थारायलें.