KONKANI
Goa Board March 2019
1(क) सकयल दिल्ल्या पर्यायांतल्यान फावो तो पर्याय विधानामुखार जोडून वाक्य पुराय करून बरयात.
अ) सायमनाच्या पायाची निमाणी इत्सा आशिल्ली की ——————.
1) सायमनान बुडट्या भुरग्यांक वाचोवचें.
2) सायमनान पाद्री जावचो.
3) सायमनान शेता बांदावयल्यान धांवचो.
आ) राजन आनी हॅलन नाचाची प्रॅक्टीस करतालीं कित्याक तर ———————-.
1) तांकां शिगम्याचे सर्तीत वांटेकार जावचें आसलें.
2) तांकां कार्नावालाचे सर्तीत वांटेकार जावचें आसलें.
3) तांकां दसऱ्याचे सर्तीत वांटेकार जावचें आसलें.
इ) जाणटेलो व्हड कश्टान गाड्यार वचून बसलो कारण ————–.
1) ताका घुंवळ आयिल्ले भशेन दिसलें.
2) ताका काळजाची पिडा जाल्ले भशेन दिसलें.
3) ताका अर्जीण जाल्ले भशेन दिसलें.
जाप 1 (क)
अ) सायमनाच्या पायची निमाणी इत्सा आशिल्ली की सायमनान पाद्री जावचो.
आ) राजन आनी हॅलन नाचाची प्रॅक्टीस करतालीं कित्याक तर तांकां कार्नावालाच्या सर्तींत वांटेकार जावचें आसलें.
इ) जाणटेलो व्हाडा कश्टान गाड्यार वचून बसलो रारण ताका घुंवळ आयिल्ले भशेन दिसलें.
(ख) सकयल दिल्ली विधानां कंसांत दिल्ल्या पाठांतल्या बरोवप्यांच्यी आसात. तीं वळखून त्या पाठांच्या बरोवप्यांची नांवां बरयात :
(हॉ. नारायण देसाय, हेमा नायक, फेलिसियु कार्दोज)
अ) सरान घडिल्ली गजाल सगल्यां मुखार कथन केली.
आ) मरणा वेळार ह्या म्हान गोंयकाराची पिराय आसली फक्त 40 वर्सां.
जाप (ख)
अ) डॉ. नारायण देसाय
आ) फेलिसियु कार्दोज.
(ग) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन विधानां कोणें कोणाक म्हणल्यांत तें बरयात :
अ) “बाप्पा शिळोण्यां काय शिलोने रे?”
आ) “सपनां पळयात, आनी सपनां खरीं करूंक वावरात.”
इ) “ओ माय गॉड. ही जाणटेली इतली शिकल्या!”
ई) “म्हज्या पुता तूं पाद्री न्हू. तूं जावन आसा जेझू…”
जाप (ग)
अ) गाड्या बायर चकटां मारपी भुरग्यान जाणटेल्याक म्हणलें.
आ) डॉ. एपीजे अब्दुल कलामान वाचकांक म्हणलें.
इ) हेलनान राजनाक म्हळें.
ई) भुरग्याचे आवयन पार्दी सायमनाक म्हणलें.
2(क) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय चार प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ-धा उतरांनी बरयात :
अ) दो. फ्रांसिस्कु लुईश गॉमीश हांकां खंयच्यो खंयच्यो भासो येताल्यो?
आ) रामनाथाले बिल्डिगेंत कितलीं कुटुंबा रावताली?
इ) फादर फ्रेडी जे. द कॉस्ता शेतांत कसल्या साऱ्यांचो वापर करताले?
ई) बरोवपी शिळोण्यां कित्याक वतालो?
उ) हॉलंडाच्या लोकांक भव्य दिव्य गजालीं परस कसल्यो गजाली आवडटात?
जाप 2(क)
अ) दो. फ्रांसिस्कु लुईश गॉमिश हांकां पुर्तुगेज, फ्रांसेज इंग्रजी, इटालियान, लातीं, कोंकणी आनी मराठी ह्यो भासो येताल्यो.
आ) रामनाथाले बिल्डिगेंत सतरा कुटुंबा रावतालीं.
इ) फादर फ्रेडी गोरवांचें शेण, दुकरांच्या आनी कोंबड्यांच्या सैमीक विधींतल्यान मेळपी साऱ्याचो वापर करताले.
ई) शिळोण्यां झाडापाल्याचो वैज मनशाचें आंग धरल्यार बरें वखद दितालो. इश्टाक वखद हाडपा खातीर जाणटेलो शिळोण्यां वतालो.
उ) हॉलंडाच्या लोकांक भव्य दिव्य गजालीं परस ल्हान सानश्यो माणकुल्यो वस्ती आवडटात.
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 40-50 उतरांनी बरयात :
अ) गोंयच्या लोकवेदांत भारत देशांतल्या सगल्या संस्कृतायांचो प्रभाव कसो दिसता?
आ) केशव प्रणिताक आपलो पूत कित्याक म्हणटा?
इ) नव्या सोमाराक बाबुमाम कितें करतालो?
जाप 2(ख)
अ) गोंयच्या लोकवेदांत भारतीय संस्कृतायेचो आसपाव आसा. गोंयच्या चांदरा गांवांत चालू आशिल्लो मुसळां नाच आनी काणकोण वाठारांत चलता तो गोफ आमकां भगवान कृष्णाच्या यादव कुळाचो उगडास करून दितात. गोंयांत सत्तरी, दिवचल, म्हालांनी दिसपी घोडेमोडणी हो नाच आमकां राजस्थान, आंध्र प्रदेश ह्या राज्यांनी लेगीत दिसता. गुजराताच्या दांडिया वा टिपरी नाचा कडेन मेळ दाखोवपी तोणयां मेळ आनी तालगडी नाच आसात केरळच्या मोहिनी अट्टम, कथकली सारकिल्या नाचांचें दर्शन घडोवपी गावड्यां नाच, जागर, दांडला हे आसात. उत्तर भारतांतलो रामलिले सारको नाचा प्रकार गोंयांत रणमालें ह्या नांवान वळखतात.
आ) प्रताप दुयेंत बापायक सोडून गेलो. पूण धुवेन ताका कांयच उणें पडूंक दिलें ना. सगलें तें करतालें. तेंच जोडून संवसार चलयतालें, आवयक सांबाळटालें. बापायचें दुयेंस तेंच काडटालें. प्रणिता जें कितें करतालें तें मना पसून करतालें. घरांत सोपिल्लें सामान हाडटालें, लायटीचीं बिलां भरतालें. दुयेंत बापायक दोतोरा कडेन हाड व्हर करपाचें काम तेंच करतालें. पुताची जबाबदारी प्रणितान आपल्या माथ्यार घेतिल्ली. देखून बापायक प्रणिता पुता परस चड गुणी दिसतालें. देखून तो प्रणिताक धूव आसून लेगीत पूत म्हणटा.
इ) कार्तिक म्हयनो लागल्यार बाबूमामालीं पणसुलां जून जातालीं. ह्याच सुमाराक पावसाचे वले दीस फाटीं पडटाले. अशा वेळार पांच म्हयने बंद आशिल्ली देवाची पालखी दर सोमरा गांवांतसून भोंवडायताले. बाबूमाम हीच नव्या सोमाराची संद पळोवन देवाक पयल्या पणसाचो निवेद दाखयतालो. पणसाक सगल्यां आदीं पणसुलां जातात ही देवाची दया अशें समजून तो पयल्या फळाचो नेवेद दाखयले बगर घरो उश्टायनासलो. निवेदाच्या वेळार ताच्या दारांत पालखी थांबतकच पयलो घरो उश्टांवक लोकांची गर्दी जाताली.
3 (क) सकयल ‘ब‘ गटांत कवितेचीं कडवीं दिल्ल्यांत आनी ‘भ‘ गटांत तांचो अर्थ दाखोवपी वाक्यां दिल्यांत. त्या त्या कडव्या मुखार अर्थ बरोवन वाक्यां जुळयात :
ब भ
अ) गोंधळूं नाका ध्येय तुजें लाख मोलाचें 1) वडाची जीण खूब व्हड आसता.
आ) भाग्य तुजी जीण वडा तुजे जिणे 2) मनशाचें ध्येय सगल्यांत मोलाचें आसता.
3) मनशाचें ध्येय लाख रुपयांक विकतें मेळटा.
4) वडाची जीण खूब व्हड आसता.
जाप 3(क)
ब भ
अ) गोंधळूं नाका ध्येय तुजें लाख मोलाचें 1) मनशाचें ध्येय सगल्यांत मोलाचें आसता.
आ) भाग्य तुजी जीण वडा तुजे जिणे 2) वडाची जीण खूब व्हड आसता.
लागना थाव
(ख) सकयल दिल्ल्या कवितांच्या वळींतल्यान रित्यो सुवातो कंसांत दिल्ल्या फावो त्याच उतरांनी भरून वळी परत बरयात :
अ) आमोरेचेर आंगणांतले ———— फुलता कळो. (सदाफुलाक, मोगरेक, रातराणयेक)
आ) बाबुलो तूं आसताना मांयच्या ———– भाव तूं खेळटाना. (वेंगेंत, माणयेर, उसक्यार)
जाप (ख)
अ) आमोरेचेर आंगणांतले मोगरेक फुलता कळो.
आ) बाबुलो तूं आसताना मांयच्या उसक्यार भाव तूं खेळटाना.
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात :
अ) वड आमकां कशे तरेन आलाशिरो दिती?
आ) झाडां कडेन कसले गूण आसात?
इ) मनशान सपन पुराय करपाक कितें करपाक जाय?
जाप (ग)
अ) वड आमकां आपली शितळ सावळी दिवन आलाशिरो दिता.
आ) दुसऱ्यांचे भुकेची पर्वा करपाचो गूण झाडां कडेन आसा.
इ) दुसऱ्यांच्या वायट उलोवण्याची परवा करिनासतना आडामेळ्यां कडेन झगडत मुखार गेल्यार मनशाचें सपन पुराय जातलें.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय तीन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 20-25 उतरांनी बरयात :
अ) तारयाचे जिणेक सरये वयलो नाच कित्याक म्हणलां?
आ) भुरग्यांनी मांय खातीर कितें करूंक जाय?
इ) भारतीय सगले आमी, आत्मो आमचो एक अशें कवी कित्याक म्हणटां?
ई) “चान्न्याचे राती” हे कवितेंत कवी केन्ना आनी कशे तरेन नाचुया गावया म्हणटा?
जाप (घ)
अ) तारयाक आपलें पोट भरपा खातीर दर्याच्या आलतडी तर केन्ना पलतडी वच्चें पडटा. ताचें व्हडें केन्ना लंवडत हें ताच्यान सांगपाक जायना. वाऱ्याच्या वेगान व्हडें ल्हाराचेर हालता धोलतना ताका ताचें मरण दोळ्यां सामकार दिसता. तरी आसतना तो आपलो जीव वाटायत तड मारता देखून ताचे जिणेक सरये वयलो नाच म्हणला.
आ) मांय कश्ट घेवन भुरग्याक ल्हानाचो व्हड करता देखून तिचे कडेन भुरग्यान मानान वागूंक जाय. तिका वायट उतरां दिवन तिच्या दोळ्यांत दुकां हाडपाक जायना. तिचे मुखार गर्व, अहंकार दाखोवंक जायना.
इ) भारतांत वेगवेगळे धर्म, जाती, काती हांचे लोक आसात तरी भारतांतलो लोक एका घराब्यावरी एकचारान रावतात. देशाचेर संकश्ट आयल्यार एकवटान तोंड दितात, देखून भारतीय सगले आमी, आत्मो आमचो एक अशें कवी म्हणटा.
ई) शेणान सारयिल्ल्या मांडार जेन्ना चान्नें पडटा तेन्ना माडाचे सावळेंत, घुमटां वाडयत, हातांत हात घालून, घुमटाच्या तालार नाचुया आनी गावया अशें चान्न्याचे राती हे कवितेंत कवी म्हणटा.
4(क) सकयल वाक्यांत आडी मारिल्ल्या उतरांच्या जाग्यार कंसांत दिल्लो फावो तो वाक्प्रचार घालून वाक्यां परत बरयात :
(कानार पडप, सुर्या पडप, दांत पाजोवप, सपनां भंगप)
अ) निशान येवजिल्लें कांयच घडून आयलें ना.
आ) पंचपक्वानां पळोवन सुरेशआन रूच काडली.
जाप 4(क)
अ) निशाचीं सपनां भंगलीं.
आ) पंचपक्वान्नां पळोवन सुरेशान दांत पाजयले.
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं उरफाट्या अर्थाचीं उतरां बरयात :
अ) सुरवात आ) परतंत्र इ) म्हारग ई) अशीर
जाप (ख)
अ) सुरवात – शेक्ट आ) परतंत्र – स्वातंत्र
इ) म्हारग – सवाय ई) अशीर – रुंद
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं विशेशणां करून बरयात :
अ) देश आ) भावना इ) पिशेपण ई) मोल
जाप (ग)
अ) देश – देशी आ) भावना – भावनीक
इ) पिशेपण – पिशें ई) मोल – मोलादीक
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं भावनामां बरयात :
अ) गोड आ) चकचकीत इ) सुरबूस ई) भव्य
जाप (घ)
अ) गोड – गोडपण आ) चकचकीत – चकचक
इ) सुरबूस – सुरबुसाण ई) भव्य – भव्यताय
5(क) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय स वाक्यांनी कंसांत दिल्ले सुचोवणे प्रमाणें बदल करून बरयात :
अ) जाता म्हाक म्हज्या याद भुरगेपणांतली. (उतरांची फावो तशी मांडणी करून वाक्य परत बरयात)
आ) आज आमच्यो परिक्षा सोंपतात. (भविश्यकाळांत बरयात)
इ) अभ्यास करूंक नाशिल्ल्यान समीर नापास जालो. (अव्यय वापरून दोन विधानां करात)
ई) भुरगो धरच्यांनी खेळटा. (वचन बदलात)
उ) पावस पडत आसा. ( न्हयकारी करात)
ऊ) होलंड जाल्यार पुलांचो जादुगार. (वाक्य शुध्द करून बरयात)
ए) आवयन बाबूक न्हिदयलो. (लिंग बदलात)
जाप 5 (क)
अ) म्हाका म्हज्या भुरगेपणांतली याद जाता.
आ) आज आमच्या परिक्षा सोंपतल्यो.
इ) अभ्यास करूंक ना देखून समीर नापास जालो.
ई) भुरगे धरच्यांनी खेळटात.
उ) पावस पडनासतना रावना.
ऊ) हॉलंड जाल्यार फुलांचो जादुगार.
ए) बापायन बायक न्हिदयलें.
(ख) सकयल दिल्लीं खंयचींय दोन अव्ययां वापरून प्रत्येकीं एक-एक वाक्य बरयात :
अ) लागून आ) आंवय! इ) पूण
जाप (ख)
अ) ल्हान बावाक लागून शाळेंत म्हाका सदांच तापोवणी घेवची पडटात.
आ) आंवंय! पर्रीकार संरक्षण मंत्री आशिल्लो हें तुका खबर नाशिल्लें?
इ) राम चोरा फाटल्यान धांवलो पूण चोर पळून गेलो.
6 (क) सकयल दिल्लो संवाद शिक्षक आनी संजू हांचे मदीं आसा, तो पुराय करून बरयात :
शिक्षक : आरे संजू, तूं काल शाळेक कित्याक आयलो ना?
संजू : ————————–.
शिक्षक : कितें जालें तर तुजे आईक?
संजू : ———————-.
शिक्षक : म्हणल्यार कालच्या दिसाळ्यांत अपघाताची खबर आयिल्ली ती तिची?
संजू : हय सर.
शिक्षक : —————————.
संजू : आतां बरी आसा पूण कांय दीस हॉस्पिटलांत उरतली.
शिक्षक : —————————
संजू : हय सर! देव बरें करूं.
जाप 6(क)
शिक्षक : आरे संजू, तूं काल शाळेक कित्याक आयलो ना?
संजू : म्हजी आई बरी नाशिल्ली.
शिक्षक : कितें जालें तर तुजे आईक?
संजू : तिका अपघात जालो. गाडयेक आपटली ती.
शिक्षक : म्हणल्यार कालच्या दिसाळ्यांत अपघाताची खबर आयिल्ली ती तिची?
संजू : हय सर.
शिक्षक : कशी आसा ती आतां?
संजू : आतां बरी आसा पूण कांय दीस हॉस्पिटलांत उरतली.
शिक्षक : जतनाय घे. बेगीन बरी जावं दी म्हणून हांव देवा कडेन मागतां.
संजू : हय सर! देव बरें करूं.
(ख) सैमाची जतनाय कशी घेवप ह्या विशयाचेर अमर आनी सुनिता उलयता. तांचे मदी जाल्लो संवाद 5 ते 6 वळींनी बरयात.
जाप (ख)
अमर : सुनिता आमी खूब दिसांनी दोंगरार आयल्यांत न्ही गो?
सुनिता : आरे, हांगा आशिल्ले जांबळाचें झाड खंय रे? काण्णां चुन्नाची झाडां नात मरे?
अमर : दोंगर बोडको केला पळय.
सुनिता : झाडां मारल्यार पावस पडचो ना. मुळां जमीन घट्ट धरून दवरता. जमीन व्हावून वतलीं.
अमर : सगलें कळटा तांकां पूण वळनात. उदका खातीर फडफडटालीं तेन्ना कळटलें.
सुनिता : लोक म्हणून पिशा भशेंन वागतात. न्हंयेंत म्हणून तोयर उडोवपाचो? शिकून सवरून बूर्र.
अमर : अशें केल्ल्यान उदक दुशीत जातलें. कांय लोक न्हयेचे उदक पियेवपाक वापरतात.
सुनिता : म्हेळें उदक वापरिल्ल्यान तांकां पिडा जातली.
अमर : आतांच आमकां सादूर रावचें पडटलें. सैमाची जतनाय घेना जाल्यार आमी आमच्या पांयांचेर फातोर मारून घेतले.
सुनिता : लोकांक सुधारपा खातीर आमीच पावल घालुया.
7 (क) सकयल दिल्लो उतारो वाचून दिल्ल्या प्रस्नांच्यो जापो बरयात :
ह्या देशांत समानताय आसा. कायद्दान मान्य केल्या. पूण ती फक्त कागदारूच उरल्या. अजुनूय दादलो दादल्याचेच सुवातेर आसा आनी बायल बायलांच्याच पांवड्यार उरल्या. बायल दादल्यांचीं कामां करूंक लागल्या पूण दादलो बायलांचीं कामां करता व्हय? रांदप , वाडप, न्हाणोवप, उमळप, घांसप तो अजून खंय करता? घर दोगांयचें म्हणटकच कामूय दोगांयचें आसूंक नाका? हीं कामां हलकीं अशें समजून तीं करपाक दादल्यांक लज दिसूंक फावोना. मागिरूच समाताय येतली.
प्रस्न
अ) देशांतली समानताय कोणें मान्य केल्या?
आ) बायलो कोणाचीं कामां करूंक लागल्यात?
इ) दादलो अजून खंयचीं कामां करिना?
ई) बायलां दादल्या मदीं समानताय केन्ना येतली?
उ) उताऱ्याक फावोसो माथाळो दियात.
जाप 7(क)
अ) कायद्दान देशांतली समानताय मान्य केल्या.
आ) बायलो दादल्यांचीं कामां करूंक लागल्यात.
इ) रांदप, वाडप, भुरग्यांक न्हाणोवप, उमळप, घांसप हीं कामां दादले करिनात.
ई) घरांतलीं कामां हलकीं अशें समजून तीं करपाक दादल्यांक लज दिसची ना तेन्नाच बायलां-दादल्यां मदीं समानताय येतली.
उ) कामाची समानताय.
(ख) सकयल दिल्लो उतारो वाचून कोंकणींत अणकार करून बरयात :
Now a days we see a lot of indiscipline amongst students. This is a concern, not only for teachers but also for parents.
जाप (ख)
हालींसाराक आमी विद्दार्थीं मदीं खूब बेशिस्तपण पळयतात. शिक्षकां खातिरूच न्हय जाल्यार पालकां खातीर लेगीत ही हुसक्याची बाब आसा.
(ग) सकयल दिल्ल्या मुद्दांच्या आधारान योग्य माथाळो दिवन सुमार 100 उतरांनी काणी बरयात :
एक शेतकार ———- शेत लावप ——- देवाकडेन वचप ——- विनवणी करप ——– म्हज्या शेताचेर कसलीच आपत्ती येवची न्हय ——- देवान हय म्हणप —– शेतकार आता सुशेगाद न्हिदप —– कांय म्हयन्यांनी शेत पिकप —— शेतकार उमेदीन लुंवपाक वचप —— पूण भात पोकें आसप —— रागान परत देवाकडेन वचप —— अशें कित्याक जालें? म्हणून विचारप —— देवान सांगप ——- शेत जेन्ना सगल्या तरांचे कश्ट भोगता, सोंसता तेन्नाच ताचे भितर गर (दाणो) तयार जाता. शेतकाराक चूक कळप ——– देख.
जाप (ग)
आळशी मनू
माणकुल्या गोंयच्या भुंयेर सैमान नटिल्लो सोबीत असो शिवोली गांव. झाडांनी भरिल्ले दोंगर आनी लांबचीं लांब शेतां गांवची सोबीतकाय वाडयतात. मर्तो शेतकार ह्याच शेतांत कश्ट करून भरपूर पीक काडटालो. पूण पूत हो वसो मुखार व्हरपाक तयार नाशिल्लो. मर्त्यान खूब समजायलो, वेंतभर पोट भरपाक जाय. बापायच्या सांगण्यान मनू पांय आपटीत शेतांत गेलो. नांगर घालून शेत कसलें. थाम लायलें. बापायच्या दोळ्यांक उदक लावन घरा आयलो.
पीक मेळटलें वा ना ह्या विचारान ताचो जीव वयर-सकयल जातालो. न्हीद पडनासली. निमाणें ताणें सगलो भार देवाचेर सोंपोवपाचें थारायलें. दीसरात ताणें देवाची प्रार्थना केली. अखेरेक देव प्रसन्न जालो. ताणें देवाक सांगलें.”देवा, हांवें शेत रोयलां ह्या म्हज्या शेताचेर कसलीच आपत्ती येवची न्हय, ” देवान म्हणलें. “तशेंच जातलें” अशें म्हणून देव अदृश्य जालो.
मनू देवाचेर भार सोडिल्ल्यान पांय वयर करून न्हिदलो. मर्दी केन्ना शेतांत गेलो ना वा ताची वासपूस केली ना. पिकेचो वेळ जातकच उमेदीन लुंवपाक गेलो. विळ्यान एक कणस काडून पळयलें जाल्यार सगलें कणस पोकें. भातांत एकूय गोटो ना. दुसरेंय बी तशेंच. ताका देवाचो राग आयलो. ताका दुशण दिवपाक लागलो. देवाक मुखार पळोवन तो अजाप जालो. ताणें देवाक विचारलें, देवा, तुवें म्हाका वचन दिल्लें म्हज्या शेताची काऴजी घेतलों म्हणून. मागीर हें शेत पोकें कशें जालें?
देवान शांतपणान म्हणलें, आरे, सभाग्या मनू, हांवें तुका आपत्ती येवची ना म्हणिल्लें, कश्ट करूं नाका अशें थोडेंच सांगिल्लें. शेत जेन्ना कश्ट भोगता, सोंसता तेन्नाच ताचे भितर गर तयार जाता. तुवें शेताक कश्ट दिवंक ना. ताका वाऱ्यार सोडलें. शेजारच्या बोस्त्यांवाक पळय. ताणें दीसरात कश्ट केले म्हणून ताका भरपूर पीक मेळ्ळें आतां तरी शाणो जा. मनून लजेन मान सकयल घाली. करता तशें भरता हें मतींत दवर.
8(क) तूं रमा/रमाकांत नायक, रावता, मदलो वाडो, घर नं. 545, मडगांव गोंय. थंय साकून फॉर्मालीन वापरिल्लें नुस्तं भलायकेक वायट कशें तें सांगपी चीट आपल्या इश्टाक/इश्टीणीक, मनीशा/मनीश हाका बरय.
वा
तूं रिटा/रायन पिण्टो, रावता अमूल गार्डन्स, काणकोण गोंय, थंय साकून तुमच्या वाठारांत शाळेची बस (बालरथ) शाळेच्या भुरग्यांक व्हरपाक येवची म्हणून विनवणी करपी चीट शाळेच्या मुखेल्याक बरयात.
जाप 8(क)
रमाकांत नायक
घर क्र. 545
मदलो वाडो
मडगांव – गोंय
30 मार्च 2019
मोगाळ मनीश
गोंयच्या चारूय वटेनी सुंदर दर्यावेळ आसा देखून आमकां ताजें नुस्तें खावपाक मेळटा.पूण हालींसराक बाजारांत आयिल्ल्या नुस्त्याक फॉर्मालीन लायतात. हें फॉर्मालीन भलायकेक खूब वायट देखून तुमकां सादूर करपाक ही चीट बरयता.
गोंयकारांक नुस्त्या बगर एक उंडी वचना देखून नुस्तें मेळ्ळ्यार वीर, नाजाल्यार व्हीर अशें म्हणटात. प्रेत कुसनासतना दवरपा खातीर हॉस्पिटलांत हाचो उपेग करतात. कांय मनशांच्या जिवार उठिल्ले लोक व्हडलें नुस्तें ताजें दवरपा खातीर हाचो उपेग करतात. पूण हाचे वायट परिणाम मनशाचे भलायकेचेर जातात.
फॉर्मालीन पोटांत गेल्यार आंगाचो जळजळाट जाता. दोळ्यांतल्यान दुकां व्हांवपाक लागतात. नाक आनी ताळो जळटा. खोंकलीं येता. कातीचेर लावपाचें वखद पोटांत गेल्ल्यान कातीचे रोग जातात इतलेंच न्हय तर जीवघेणो असो (कॅन्सराचो) कांक्राचो रोग जाता. ह्या दिसांनी नुस्तें खावपाचें टाळपाक जाय. रोगाक आमंत्रण दिवचें परस शिवराक जेविल्लें बरें. घरांत तशेंच वाड्यावयल्या शेजाऱ्यांक ही खबर सांग.
मम्मी पप्पाक म्हजो नमस्कार सांग. संजूक म्हजो आशिर्वाद. तुमची भलायकी सांबाळात.
तुजोच मोगाळ इश्ट
रमाकांत
वा
रिटा पिण्टो
अमूल गार्डन्स
काणकोण गोंय
30 मार्च 2019
भोवमानेस्त मुख्याद्दापक
निरंकाल हायस्कूल
काणकोण गोंय
विशय : भुरग्यां खातीर बालरथाची वेवस्था करपा खातीर भोवमानेस्त
भोवमानेस्त
नमस्कार
हांव अमूल गार्डन्स काणकोणां रावपी एक विद्दार्थीं. शाऴेंत वतना खाजगी हसकार आमकां बसींत घेनात. आमकां व्हरपाक न्हयकारतात. आमचे हे अडचणीचो विचार करून आमचे शाळेंतल्या भुरग्यां खातीर बालरथाची वेवस्था करची म्हणून विद्दार्थीं वतीन विनंती करपी चीट बरयतां.
आमी शाळेंत वचपाक बस थांब्याचेर रावतात आनी पळयत जाल्यार खाजगी बसकार हेर प्रवाशांक घेतात पूण आमी अर्दी तिकेट दितात म्हणून चडूं नाकात असो धेंकणो घालतात. खूब वेळ बस थांब्याचेर रावून लेगीत शाळेंत वचपाक आमकां वेळ जाता. थांब्याचेर बेगीन येवन लेगीत घरा परतें वच्चें पडटा. ते खातीर आमचो अभ्यास चुकता. घरा पसून शाळा पयस आशिल्ल्यान फाटीर पुस्तकांचें वजें घेवन चलप कुस्तार जाता. पावसा दिसांनी तर आमचे हाल जातात. फाटीर आमच्या वजना पेक्षा व्हड पुस्तकांचो बोटवो घेवन वरांची वरां उबें राविल्ल्यान ताचो वायट परिणाम आमचे कुडीचेर जाता.
तुमी आमची अडचण समजून घेतले आनी आमचे खातीर बालरथाचें सोंपेंपण दितलें. आमचे असल्या विद्दार्थ्यांचो प्रवास सुखकर करतले अशी आस्त बाळगितां.
बरें मागून
तुमची विश्वासू
निशाणी
(रिटा पिण्टो)
(ख) सकयल दिल्या खंयच्याच एका विशयाचेर सुमार 150 उतरांनी निबंद बरयात :
अ) गोंय, धरतरे वयलो सर्ग
आ) एका पदेराची आपजीण
इ) नितळसाण आमचें कर्तव्य
ई) वाचन काळाची गरज.
जाप (ख) (अ)
गोंय धरतरे वयलो
गोंय म्हजें माणकूलें व्हकलें वरी नटिल्लें, पाचव्या चुड्यान भरलेली. हय, आमचें गोंय आसाच तशें सोबीत व्हंकले भशेन. देखून गोंयांत आयिल्लो दर भोंवडेकार ताका दक्षीणेचें काश्मीर म्हणटा जाल्यार कोण ताका नंदनवन म्हणटा.
गोंयचे उदेंतेक सह्याद्रीन ताका आपले कुशींत घेतला जाल्यार अस्तंतेक अरबी समुद्र ताचे पांय धुयता. सोंसोगड, वागेरी हे सत्तरी म्हालांतले दोंगर, बोरयेचो सिध्दनाथ दोंगर, केपेंचो चंद्रनाथ दोंगर व्हड व्हड झाडांनी गच्च भरल्यात. हांगा झाडांनी व्हावपी शितळ वारें आनी पांचवो वाठार पळोवन हांगा आयिल्याक गोंय व्हकल कशी दिसता.
गोंयची मांडवी, जुवारी, तेरेखोल ह्यो न्हंयो म्हणजे गोंयच्यो गंगाच. लांब लांब ह्यो गोंयचे सोबीतकायेंत खेरीत भर घालतात. नवोच बांदिल्लो अटल सेतू आनी मांडवी पुला वयल्यान ल्हान ल्हान बोटी ल्हारांच्या तालार नाचतात तें पळोवपाक खूब मज्जा येता. न्हंयांचे देगेर आशिल्ले गांव आनी शारां पळोवन मन घादोसी जाता.
गोंयांत शेकानशेक पातळिल्ली दर्यादेग हें गोंयचें मुखेल आकर्शण. बाग, कळंगूट, पाळोलें, मोरजी, आशवें, कोलवें, वेळसांव, केळशी हे दर एक वेळेक आपलें अशें खाशेलपण आसा. वेळे वयले लांब लांब माड भोंवडेकारांक पानां हालोवन येवकार दितात. रुप्या भशेन चकचकीत रेंव पांयांक कातकुल्यो करता. दर्यावेळार ल्हारांच्या कुंपासार नाचपी दर्यांतल्यो बोटी सुंदर दिसतात. सूर्य जेन्ना आपलीं सगली. किरणां एकठावन परतेच्या प्रवासाक वता तेन्ना त्या तांबड्यागुंज सुर्या वयली नदर काडीनशी दिसना.
गोंयची सासाय सदाकाळ भक्तांच्या हाकेक पावपी मंगेशी, म्हाळसा, शांतादुर्गा, चंद्रेश्वर ह्या दैवतांची देवळां तशेंच गोंयच्यो बॉँ जेजूस कॅथड्रल. पणजेची इगर्ज ह्यो इगर्जो आमची गोंयची सासय. हांगाच्या देवळांचें तशेच इगर्जांचें स्थापत्यशास्त्र आनी कलात्मकताय पळोवन भोंवडेंकार तोंडांत बोट घालतात. आग्वाद, रेयश मागूश तेरेखोल हे किल्ले गोंयच्या स्वातंत्र्याच्या इतिहासाचें साक्षात दायज आसात.
गोंयच्या सैमाक सोब सारके गोंयचे लोक. बाकीबाबांचे भाशेंत सांगपाचें जाल्यार गोंयकार पणसा भशेन दिसपाक मातशे राकट पूण तांचे काऴीज म्होंवाळ घऱ्या भशेंन गोड. सदांच भोंवडेकारांक येवकारपी आनी मान दिवपी. आपले म्होंवाळ आनी मधूर कोंकणी भाशेन ते लोकांची काळजां जिखतात.
गोंयांत आयिल्लो भोंवडेकार गोंयच्या सैमाच्या मोगांत पडटा आनी गोंय सोडून वचपाक पऴयना देखूनूच ताका धरतरे वयलो सर्ग म्हणटात.
इ)
एक पदेराची आपजीण
पेद्रू, ओ पेद्रू, आरे अजून उठूमक ना रें? आज आयतार म्हणून आज उठूंक ना कितें रे?. नाजाल्यार पोंक पोंक करतकच रोखडेंच दार उगडटालो. आमकां?तुमचे बाबा बरें, आमकां आयतार बी कांय लागना. देखून हुनहुनीत पाव, पोळयो, कातऱ्याचे उंड, कांकणां, पांट्यांत घेवन फांत्यापारार गांवांत भोंवतां. वळखले म्हाका?
हय रे, हांवूच पदेर. इतले सकाळीं कित्याक येता. बाबा तुमची सकाळ आतां उजवाडटा. आमची सकाळ मध्यानरातिरूच सुरू जाता. आयकतलो आमच्या कश्टांची काणी?
येदो व्हडलो पिठाचो गुळो आमकां कालोवचो पडटा. बेश्टोच कालोवन जायना, तें पीठ बरें मळचें पडटा. नाखटां झरोवचीं पडटात. मळटाना खांदे हात दुखतात. कश्टां बगर फळ मेळना म्हणून सोंसतां. मागीर ल्हान ल्हान गुळे करून तांचें वजन करतात. देखून सगले पाव एकाच सारके जातात. नाजाल्यार एक मोटो तर दुसरो बारीक जावपाचो. कातऱ्याचो पाव आसल्यार सुरयेन कातरो घालचो पडटा. कांकणाक वाटकुळो आकार दिवचो पडटा. हें सगलें जातकच पाव पत्र्याच्या चवकोनी आयदनांत दवरचे पडटात. हें काम करतना म्हजे बाराबर म्हजो घराबोय वावूरता. आतां तूं सांग, फात्यापारार उठना जाल्यार हें काम कशें जातलें? तुमकां पाव कशे मेळटले?
इतल्यारूच जायना. मागीर पाव भाजपाची प्रक्रिया. खोर्नोंत उजो घालचो पडटा. रसरशीत कोळशे जातकच खोर्न कडकडीत तापचें पडटा. थारावीक तापमान आसचें पडटा. ही खबरदारी घेना जाल्यार पाव करपतात. फाटले वटेन उजो घालतात आनी मुखआर पाव भाजपाक जनेल आसता. लोखंडाच्या वारांवाचो वापर करून ते खोर्नांत घालचे पडटात. तिचीच मजत घेवन काडचे पडटा. पाव खोर्नांत घालतना उज्याचो हुलोप लागता. पूण सोंसता तो भाग्यवंत म्हणून ओगीच रावतां.
उश्णतायेन ते पाव रोखडेच फुलून येतात. पाव भाजतना जो परमळ येता तो नाकातोंडात वता. हो परमळ अख्ख्या वाड्यार पातळटा. जेन्ना आमी इतले कश्ट करतात तेन्नाच तुमकां हे लुसलुशीत पाव खावपाक मेळटात. एकाच आकाराचे ते तांबसार धवसार पाव पळोवन जिबेक लाळ सुट्टा.
मागीर पाव आमी पांट्यांत घालतात आनी गांवांत घराघरांनी वांटपाक भोंवतात. पूण पयलीं भशेंन आतां गिरायक जायना. पयली कातऱ्या पाव आनी कांकणाक घुरी पडटाली. आवयो ल्हान भुरग्यांक कांकण शिजोवन ताचें उदक पिवयतालीं. तांतूतल्यान भुरग्यांक घटसाण मेळटाली. आतां सॅरेलॅक आयलां न्ही. गरम उदकांत घालें आनी भरयलें पूण कांकणाची सर सॅरेलॅकाक येना. पिझ्झा, बर्गर ह्या पोटफुग्या खाणां खातीर आमचेर हावळ आयल्या.
पोंक पोंक करतात म्हणून तुमी उठ्ठात तरी. नाजाल्यार न्हिदून रावपाचे. थोड्या लोकांक म्हजो पाव खाले बगर जायना. चण्याचो रोस वा पातळ भाजी बाराबर जेन्ना पाव खाता तेन्ना तो घोस्त वेगळोच आसता.
कांय लोक म्हणटात, ते पोदेर गेले आनी पावूय गेले. आतां म्हारगाय कितली आयल्या बाबा वारें येता तशें सूप धरचें पडटा. देखून आमचे पाव बारीक बारीक जातात.
येतां बाब, मारयान आण्टी वाट पळयता आसतली नाजाल्यार गजालंनी खाल्ले भशेंन जातलें तांची गजाली आयकपा पेक्षा बेगीन तांका पाव आनी काकणां दिता.