KONKANI
Goa Board Paper October 2016
1(क) सकयल दिल्ल्या पर्यायांतल्यान फावो तो पर्याय विधाना मुखार जोडून वाक्य पुराय करून बरयात:
अ) भुरगेपणांत कल्पना रातचें आंगणांत न्हिदतालें तेन्ना —————
(1) ताका मळबांतलीं नखेत्रां पळोवपाची संवय आसली.
(2) ताका न्हिदेंत चलपाची संवय आसली.
(3) ताका सपनांत बडबडपाची संवय आसली.
आ) प्रणिता प्रतापाक सोदूंक भायर सरलें कारण ————-
(1) आवयक ताचो खूब हुसको जातालो.
(2) बाबान ताचो खूब धसको घेतिल्लो.
(3) आजयेक ताचो खूब उमाळो येतालो.
इ) बरोवपी सरदेसाय हांणी न्हिदच्या वेळार विडी सोडपाचो निर्धार केलो पूण————- –
(1) तो निर्धार दोतोरान भायर मारलो.
(2) तो निर्धार इश्टा पुरतोच उरलो.
(3) तो निर्धार रातभरूच तिगलो.
जाप: अ) भुरगेपणांत कल्पना रातचें आंगणांत न्हिदतालें तेन्ना ताका मळबांतली नखेत्रां पळोवपाची संवय आसली.
आ) प्रणिता प्रतापाक सोदूंक भायर सरलें कारण बाबान ताचो खूब धसको घेतिल्लो.
इ) बरोवपी सरदेसाय हांणी न्हिदच्या वेळार विडी सोडपाचो निर्धार केलो पूण तो निर्धार रातभरूच तिगलो.
(ख) सकयल दिल्लीं विधानां कंसांत दिल्ल्या पाठांच्या बरोवप्यांची आसात. तीं वळखून त्या पाठांच्या बरोवप्यांचीं नांवां बरयात:
(हेमा नायक, डॉ. नारायण देसाय, दत्ता दामोदर नायक)
अ) त्या कल्पक फोटोग्राफराची म्हाका तोखणाय दिसली.
आ) तांबडो बावटो दाखयल्यार गाडी थांबता.
जाप: अ) दत्ता दामोदर नायक
आ) डॉ. नारायण देसाय
(ग) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन विधानां कोणें कोणाक म्हणल्यांत तें बरयात:
अ) “भारत भुंयेचो म्हाका सदांच अभिमान दिसता.”
आ) “होटॅल आनी घर हातूंत जायतो फरक आसा.”
इ) “तूं आयज म्हऱ्यांत आसचें अशें दिसता गो!”
ई) “खंऱ्यांनीच !सांग तर कितें घडलें?”
जाप: अ) कल्पना चावलान भारतीय पत्रकाराक म्हणलें.
आ) रामनाथान राजनाक म्हणलें.
इ) प्रणिताच्या बापायन प्रणिताक म्हणलें.
ई) सरान उषाक म्हणलें.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय चार प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात:
अ) ‘आरत‘ हो प्रकार खंय सादर करतात?
आ) हॉलंडाच्या लोकांक कसलें चीज आवडटा?
इ) बरोवपी सरदेसायन घुंवळ येताशी दिसतकच कितें केलें?
ई) बाबूमामाच्या दारांत लोकांची गर्दी केन्ना जाताली?
उ) फ्रांसीश्कु लुईश गॉमिश हांकां खंयच्यो खंयच्यो भासो येताल्यो?
जाप: अ) शिगम्याचे खेळगडे ज्या आंगणांत खेळटात थंय आरत हो प्रकार सादर करतात.
आ) हॉलंडाच्या लोकांक वेगळ्यावेगळ्या तरांचें, रुचीचें आनी वेगळ्यावेगळ्या रंगांचें चीज आवडटा.
इ) बरोवपी लागींच आशिल्ल्या पसऱ्या कडेन भोव कश्टान वचून बसलो
ई) नव्या सोमाराक बाबुमामाच्या दारांत पालखी थारतकच पयलो घरो उश्टावंक लोकांची गर्दी जाताली.
उ) फ्रांसीश्कु लुईश गॉमिश हांकां पुर्तुगेज, फ्रांसेझ, इंग्लीश, इटालियन, लाती, कोंकणी आनी मराठी ह्यो भासो येताल्यो.
2) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 40-50 उतरांनी बरयात:
अ) बांयंत बुचकळटल्या भुरग्याक वांचोवपाक सायमनान कशे तरेन यत्न केले?
आ) तरणाट्याचें वागप पळोवन जाणटेल्याच्या मनांत कसले विचार आयले?
इ) आदले लोक घटमूट आसपा फाटलीं कारणां कितें आसलीं?
जाप: अ) पाद्री सायमन याज्ञीकपणाचे संस्कारणेचें पयलें मीस भेटोवपाक गांवचे इगर्जेंत वतालो. एका वाड्यार भुरग्याची आवय बुडट्या भुरग्याक वांचयात म्हणून लोकांक हात जोडटाली. सायमन बांय सरीं गेलो. बघ्या लोकांक कुशीक काडून ताणें बांयंत पळयलें. भुरग्याचे हात वयर आसले. तो वयर – सकयल उदकांत बुचकळटालो. सायमनान आंगा वयलो लोब आनी पांयांतले बूट काडपाक वेळ वगडायलो ना. फाटींफुडें चिंतिनासतना सरळ उकते बांयंत तरेन उडी घेतली की तो भुरग्याचेर पडचो ना. बऱ्याच प्रयारान सायमनान त्या भुरग्याक फाटल्यान घट धरलो. भुरग्याक आपणाल्या खांदार आडवो घालून लोकांनी बांयंत सोडिल्ल्या राजवाक घट्ट धरून तो सवकासायेन बांयंतल्यान वयर आयलो. अशे तरेन ताणें भुरग्याचो जीव वाटायलो.
आ) जाणटेलो वैजाक सोदपा खातीर शिळोणें गांवांत वतालो. वाटे वयल्या तरणाट्यांनी ताका चुकीची वाट दाखयली. ते खातीर ताका खूब चलचें पडलें. कांय तवनास भुरगे रस्त्या वयले बल्ब फोडटना ताणें पळयले. तांचें असलें वागणें पळोवन जाणटेलो खूब दुख्खी जालो. ताच्या दोळ्यां मुखार वेगळेंच चित्र उबें रावलें. ह्या देशाचें भविश्य कितें? शिकिलो तरणाटे अशे कित्याक वागतात? भुरग्यांक जाणट्या मनशाक मान दिवपाक कित्याक जमना? आमचें शिक्षण तांचेर संस्कार करपाक खंय उणें पडटा काय? अशे विचार तरणाट्यांचें वागप पळोवन जाणटेल्याच्या मनांत आयले.
इ) आदले लोक खूब कश्ट करताले. शेतांत वावुरताले, वारवें लायताले. रगड्यार वा फातरीर आळेण वांट्टाले. बांयचे उदक काडटाले. चड मोटारी वा मोटारसायकली नाशिल्ल्यान सगले चलून भोंवताले. ते खातीर कुडीक व्यायाम मेळटालो. हाडां घटमूट जातालीं. खानावळींतलें जेवण जेविनासतना घरचें पुश्टीक जेवण जेवताले. आपले कुडीची बरे तरेन काळजी घेतिल्ल्यान लोक घटमूट आसताले आनी गोडेंमूत, कांक्र, प्रेसांव, काळजाच्या आनी किडनीच्या दुयेंसां पसून पयस उरताले.
3(क) सकयल ‘ब’ गटांत कवितेचीं कडवीं दिल्यांत आनी ‘भ’ गटांत तांचो अर्थ दाखोवपी वाक्यां दिल्यांत. त्या त्या कडव्या मुखार योग्य अर्थ बरोवन वाक्यां जुळयात:
(ब) (भ
अ) पावला पावलाक सैम (1) आमी सदांच संकश्टांचेर आत्मबळग्यान जैत जोडलां.
रावता घालीत उमाणीं (2) सैमांत पावला पावलांनी उमाणीं रावतात .
आ) आत्मबळाचें बळगें घेवन (3) सैमांत नवीं नवीं अजापां घडत आसतात.
सदांच आमी जोडलां जैत (4) आमी सदांच बळगें घेवन आत्मबळ जोडलां.
जाप:अ) पावला पावलाक सैम (3) सैमांत नवीं नवीं अजापां घडत आसतात.
रावता घालीत उमाणीं
आ) आत्मबळाचें बळगें घेवन (1) आमी सदांच संकश्टांचेर आत्मबळग्यान जैत जोडलां.
सदांच आमी जोडलां जैत
(ख) सकयल दिल्ल्या कवितेच्या वळींतल्यो रित्यो सुवातो कंसांत दिल्ल्या फावो त्या उतरांनी भरून वळी परत बरयात:
अ) तुज्या एका पानार हांव————– बरोवन दवरतां.
(पद, कवन, गीत)
आ) येवचें रे गावचें रे—————-गीत रे.
(मोगाचें, दर्याचें, सुखाचें)
जाप: अ) तुज्या एका पानार हांव गीत बरोवन दवरतां.
आ) येवचें रे गावचें रे दर्याचें गीत रे.
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ-धा उतरांचीं बरयात:
अ) सवण्याचीं भिरीं भोंवर मारीत कितें करतलीं?
आ) तारयाक कोणाचे उले आयकूंक येतात?
इ) पारवे आपल्या घोंटेराक काडयो केन्ना वेंचतात?
जाप: अ) सवण्यांचीं भिरीं भोंवर मारीत रुखार बसून शेतां आनी भाटां राखतलीं.
आ) तारयाक आलतडी तशेंच पलतडी आशिल्ल्या लोकांचे उले आयकूंक येतात.
इ) खर वतांत पिकीं शेतां बागवतात त्याच वेळार पारवे आपल्या घोंटेराक काडयो वेंचतात.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय तीन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं वीस-पंसवीस उतरांनी बरयात:
अ) भुरग्यान आपले मांय खातीर कितें करूंक जाय?
आ) सैमा कडच्यान मनशान आपणावपा सारके कसले गूण आसात अशें ‘मागणें‘ हे कवितेंत कवी सांगता?
इ) मनशान आपलें ध्येय कशें साकार करचें अशें कवयित्री सरमळकार म्हणटा?
ई) आमचो देश एकचाराचो लकलकीत हारसो अशें कवीन कित्याक म्हणलां?
जाप: अ) मांयन कश्ट घेवन भुरग्याक ल्हानाचो व्हड केला. म्हणून भुरग्यान तिचे कडेन मानान वागूंक जाय. तिका वायट उतरां दिवन तिच्या दोळ्यांत दुकां हाडपाक जायना. तिचे मुखार अहंकार दाखोवंक जायना.
आ) सैम कसल्याच फळाची अपेक्षा करिनासतना दुसऱ्यांक भरुभरून दिता. सैमाचो त्याग आनी दानत हे गूण मनशान आपणायले जाल्यार सगलो संवसार सुखी जातलो.
इ) ध्येय पूर्ण करतलो जाल्यार मनशान गोंदळून वचपाक जायना. मनांत भंय दवरिनासतना नेटान काम करपाक जाय. कोणेंय कितें म्हणलें जाल्यार लोकांची पर्वा करची न्हय. कांट्यांखुंट्यांची पर्वा करिनासतना शिटूकसाणीन पावल मुखार घालचें.
ई) जशें आसता तशें हारशांत दिसता. तसोच भारत देशांतलो एकचार लकलकीत आसा. मनांत कांयच वायटपण दवरिनासतना आमी एकामकाचेर मोग करतात देखून आमचो देश एकचाराचो लकलकीत हारसो अशें कवी म्हणटा.
4(क) सकयल दिल्या वाक्यांत आडी मारिल्ल्या उतरांच्या जाग्यार कंसांत दिल्ल्या वाक्प्रचारांचो वापर करून विधानां परत बरयात:
(गांठीक मारप, तोंडार खोस उदेवप, हाता भायर वचप, सावचीत जावत)
अ) आपलो पूत वायट मार्गाक लागला तें पळोवन आवयक दुख्ख जालें.
आ) काणी सांगपाचे सर्तींत पयलें इनाम फावो जाल्ल्यान रीमाक खूब खोशी जाली.
जाप: अ) आपलो पूत हाता भायर गेला तें पळोवन आवयक दुख्ख जालें.
आ) काणी सांगपाचे सर्तीत पयलें इनाम फावो जाल्ल्यान रीमाच्या तोंडार खोस उदेली.
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं उरफाट्या अर्थाचीं उतरां बरयात:
अ) न्याय आ) उजवाड इ) अपमान ई) शिस्त
जाप: अ) न्याय – अन्याय आ) उजवाड – काळोख
इ) अपमान – मान ई) शिस्त – बेशिस्त
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं विशेशणां करून बरयात:
अ) सोबीतकाय। आ) सैम इ) व्हडपण ई) देश
जाप: अ) सोबीतकाय – सोबीत आ) सैम – सैमीक
इ) व्हडपण – व्हड ई) देश – देशी
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं भावनामां करून बरयात:
अ) लांब आ) नितळ इ) पातकी ई) रडकुरें
जाप:अ) लांब – लांबाय आ) नितळ – नितळसाण
इ) पातकी – पातक ई) रडकुरें – रड
5(क) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय स वाक्यांनी कंसांत दिल्ले सुचोवणे प्रमाणें बदल करून बरयात:
अ) परकी गांवांत वचपाक भंय दिसता. (आडी मारिल्ल्या उतरांची जात वळखून बरयात)
आ) इगर्ज चड पयस नाशिल्ली. (अर्थ बदलिनासतना वाक्य हयकारी करात)
इ) तो भुरगेपणांत हुशार आसलो. (काळ वळखून बरयात)
ई) फुलां भुंयेर हॉलंडाचे फुलांच जळींमळीं. ( उतरांची योग्य मांडणी करून बरयात)
उ) तिचो आकांत आयकून शेजारचे लोक धांवून आयले. (अव्यय वापरून दोन विधानां करात)
ऊ) गोंयची माथीच खलेक पोसवण दिता.(वाक्य शुद्ध करून बरयात)
ए) आमी शारांत थोडो वेळ थारले. (वचन बदलून वाक्य परत बरयात)
जाप: अ) परकी – विशेशण
दिसता – क्रियापद
आ) इगर्ज लागींच आशिल्ली.
इ) भूतकाळ
ई) हॉलंडाचे भुंयेर जळींमळीं फुलांच फुलां.
उ) तिचो आकांत आयकलो तेन्ना शेजारचे लोक धांवून आयले.
ऊ) गोंयची मातीच कलेक पोसवण दिता.
ए) हांव शारांत थोडो वेळ थारलों.
(ख) सकयल दिल्लीं खंयचींय दोन अव्ययां वापरून दरेकीं एक – एक वाक्य घडोवन बरयात:
अ) शाब्बास! आ) भंय इ) मुखार
जाप: अ) शाब्बास! राजू तुवें आज बरें काम केलें.
आ) भंय हें भावनाम अव्यय म्हणून ताचें वाक्य घडोवपाक जायना.
इ) मुखार घरा मुखार रस्तो आसा.
6(क) सकयल दिल्लीं संवाद बापूय आनी कोमल हांचे मदीं आसा. तो तुमच्या उतरांनी पर्ण करात आनी परत बरयात:
बापूय : कोमल, तुका घरा येवंक वेळ कित्याक जालो?
कोमल : ————-
बापूय : ताका हॉस्पिटलांत कित्याक व्हरचें पडलें?
कोमल : —– ———-
बापूय : अपघात! ————-?
कोमल : तें रस्तो पार करतान अकस्मात आयिल्ले स्कृटरीक आपटलें.
बापूय : —————–?
कोमल : दोतोरान सांगलां, भियेवपाचें कांय कारण ना.
जाप: बापूय : कोमल तुका घरा येवंक वेळ कित्याक जालो?
कोमल : पप्पा, रंजूक हॉस्पिटलांत व्हरचें पडलें.
बापूय : ताका हॉस्पिटलांत कित्याक व्हरचें पडलें?
कोमल : रस्त्याचेर ताका अपघात जालो.
बापूय : अपघात! कसो जालो अपघात?
कोमल : तें रस्तो पार करतना अकस्मात आयिल्ले स्कुटरीक आपटलें.
बापूय : चड लागूंक ना न्ही ताका?
कोमत : दोतोरान सांगलां भियेवपाचें कांय कारण ना.
(ख) हालीं तेंपार गोंयांत चडशे शेतकार शेतां रोयनात. ह्या विशयाचेर कायतान आनी सदाशिव उलयतात. दोगांय मदीं जाल्लो संवाद 5 ते 6 वळींनी बरयात.
जाप: कायतान : हो बांद म्हणल्या आमची आवडीची सुवात न्ही रे ?
सदाशिव : ह्या पाचव्या सैमाच्या गोपांत बसपाक आमकां दोगांकूय आवडटा. हांगा मन प्रसन्न जाता.
कायतान : पूण हांगासरलीं शेतां नाच्च जाल्यांत मरे. करंगूट, पासणी, आजगो, आयारूट ह्या जातींचें भातूच दिश्टी पडना.
सदाशिव : दिसतलें कशें ? काम करपाक शेतकारांचीं भुरगीं आसात खंय? ती नोकरे निमतान परदेशांत गेल्यांत.
कायतान : त्यो झमारती पळयल्यात शेतकारांनी पयश्यांचे आशेन जमनी विकून उडयल्यात.
सदाशिव : अशें करून गोंयकारूच, क्राँक्रिटाचीं जंगलां तयार करतात. मागीर पर्यावरणाचो इबाड जातलोच.
कायतान : मागीर गोंयकारांक तांदूळ खंयचो मेळटलो? उकड्या तांदळाचे पेजेचो घोस्तूच वेगळो.
सदाशिव : परत आमकां शेतां रोवचीं पडटलीं नाजाल्यार आमकां भायल्या सुरय तांदळाचेर पोट भरचें पडटलें.
7(क) सकयल दिल्लो उतारो वाचून ताचे सकयल दिल्ल्या प्रस्नांच्यो जापो बरयात:
दादलो जावं बायल दोगांकूय समाज आयज समान मानूंक लागला. समाजा वरी घराब्यांतय तांकां समानताय आसूंक जाय नाजाल्यार घरांतल्यांची मना दुशीत जावंक पावतली जेन्ना समानतायेची भावना वाडीक लागतली तेन्ना घराब्यात सूख नादतले आनी घरांतली मनशा सुखी जातली आपणाली कामां आपणे करपाची मनशाक सवय जातली.
प्रस्न
अ) घराब्यांत सूख केन्ना नांदतलें?
आ) आयण समाज कोणाक समान मानूंक लागला?
इ) समाजा वरी घराब्यांत समानताय नासली जाल्यार कितें जातलें?
ई) मनशाक कसली संवय जातली?
उ) उताऱ्याक फावो सो माथाळो दियात.
जाप: अ) घराब्यांत जेन्ना समानतायेची भावना वाड़ीक लागतली तेन्ना घराब्यांत सूख नांदतलें.
आ) आज समाज दादल्याक तशेंच बायलेक समान मानूंक लागला.
इ) समाजा वरी घराब्यांत समानताय नासली जाल्यार घरांतल्या मनशांचीं मनां दुशीत जावंक पावतलीं.
ई) समानतायेक लागून मनशाक आपणालीं कामां आपणें करपाची संवय जातली.
उ) समानताय, घराब्यांतली समानताय
(ख) सकयल दिल्लो उतारो वाचून ताचो कोंकणींत अणकार करून बरयात:
The coconut tree is rightly called the golden tree. Every little part of it is useful to mankind.
जाप: माडाक भांगराचें झाड म्हणटात तें बरोबर आसा. ताचो दर ल्हानांतलो ल्हान भाग मनीसकुळाक उपेगी आसा.
(ग) सकयल दिल्ल्या मुद्दांच्या आधारान योग्य माथाळो दिवन सुमार 100 उतरांनी काणी बरयात:
एका गरीब बापूय——-दोग पूत—— बापायन कश्ट करून पुतांक शिकोवप—–पूतांनी हांगाथंय भोंवून वेळ वगडावप——- सगळे कश्ट फुकट वचप—— बापायन युक्त काडप——पुतांक कामाक धाडप—— ‘जोड आनी मोड‘ म्हणून सांगप——- शिकप नाशिल्ल्यान मना सारकें काम मेळनासप—— निराश जावप—— बापायन शिक्षणाचें म्हत्व पटोवन दिवप. देख.
जाप: शिक्षणाचें म्हत्व
बागलपूर गांवांत तेज प्रकाश आनी तेजी नांवाचें एक कामगार जोडपें रावतालें. रगू आनी सगू हे तांचे अपुरबायेचे दोन पूत. ल्हानसो तांचो संवसार. दोगूय जाणां दीसभर कामाक वताली येता त्या पयशांनी आपलो संवसार चलयताली रगून आनी सगून शिकून व्हडले मनीस जावचे म्हणून शिक्षणा खातीर तांकां कांयच उणें पडूंक दिनासलीं. दोगूय जाण सामके वाळेस भुरगे आशिल्ले. आवयबापायचें कांयच कानामनार घेनाशिल्ले. शाळेच्या वेळार खंय तरी लिपून रावताले ना जाल्यार पोटांत दुखता वा तकली उसळटा म्हणून नीब करताले शाळेंत वतात म्हणून सांगून न्हंयेचेर न्हावपाक वताले वा झाडा पोंदा गड्ड्यांनी खेळटाले शिकपाचें नांव ना. तेजप्रकाश सामको निरशेल्लो दिसान दीस हे तवनास जाताले. एक दीस पतेजप्रकाशान आनी तेजीन रगूक आनी सगूक मुखार उबे केले आनी निक्षून सांगलें,”बाबांनो, तुमी गांवार हेडून घरा जेवपाक येतात. तुमी शाळेंत वचून शिकात. नाजाल्यार काम करून पयशे जोडात. तुमकां काम करिना जाल्यार आज पसून जेवपाक मेळचें ना.” तांची तीं उतरां आयकून तांच्या पांयां सकयलीं जमीन हाल्ली. उपाय नासलो. ते काम सोदीत गांवांत गेले. बारीक बारीक कामां तांकां मेळटालीं. पयशेय थोडे मेळटाले. त्या पयशांनी आपली पोटां भरताले. ‘हाडली पड खाली पड‘ अशी तांची गत जाताली. शिकप नाशिल्ल्यान मना सारकें काम मेळनासलें. केन्ना केन्ना हात हालयत परत येताले. तांचें येदेंशें तोंड पळोवन आवयन ताका शिक्षणाचें म्हत्व पटोवन दिलें. तांचे दोळे उगडले. “आतां ह्या वर्सा वर्स फुकट गेलें. फुडल्या वार्सा आमी शाळेंत वतलेच” पुतांचीं हीं उतरां आयकून बापायन दोगांयकूय खोशयेन खेम मारली. आवयन हांसत म्हणलें,”बेकार रावपाक मेळचें ना.”
देख : शिक्षणान आमची जीण सुखी जाता.
8(क) तूं रीना / रॉक गामा, रावता शांतीनगर, बोरी–फोडें ह्या नाम्यार साकून आपल्या इश्टाक/इश्टिणीक मिथूनाक/मोनिकाक नितळसाणीचें म्हत्व सांगपी चीट बरय.
वा
तूं मधू/माधूरी पाठक, नवें वाडें, वास्को–गोंय ह्या नाम्यार रावता. थंय साकून आपल्या वाड्यार भौशीक नळाचें पायप फुटून उदक फुकट वता म्हणून तें पायप दुरुस्त करपाची विनंती करता अशी चीट बांदकाम खात्साच्या अधिकाऱ्याक बरय.
जाप: रीना गामा
शांतीनगर
बोरी – फोडें
गोंय
5 ऑक्टोबर 2016
मोगाळ मोनिका
मोमिका कालूच तुजे आवयची चीट मेळ्ळी. तुजे वर्गशिक्षिकेन तिका शाळेंत येवपाक सांगिल्लें. तूं नितळसाणीचेर मातूय लक्ष दिना. तुज्या आंगाक सदांच घामाचो वास येता अशी तिची कागाळ आशिल्ली. मोनिका हांव तुजी घट इश्टीण म्हणून तुजे मम्मीन म्हाकाच सांगलां. खरेंच सांगतां. तुजी तिका खूब चिंता जाल्या.
मोनिका वायट धरू नाका. ह्या वयांत नितळसाणी विशीं तुका सांगप म्हणल्यार म्हाका तशी तुकाय लज खरें सांगपाचें जाल्यार विद्याथ्र्यानी वेवस्थीत आनी नितळ कपडे घालून शाळेंत वचपाक जाय. चलून खेळून घाम येता देखून दोन दिसांनी तरी गणभेस बदलपाक जाय. नाखटां वाडोवपाक जायनात तातूंत चिखोल भरून तीं बुरशीं दिसतात. ते भायर हो चिखोल पोटांत वचून पोटाचे विकार जातात. तुज्या बुरशेपणा खातीर शिक्षक तशींच भुरगीं तुजे सावळेक लेगीत रावनात हें तुज्या लक्षांत आयलां आसतलें. सदांच न्हावन कूड नितळ दवरपाक जाय. नितळसाणी खातीर तुजी भलायकीय बरी उरतली.
मोनिका ह्यो सगळ्यो बारीक बारीक गजाली, पूण ह्या गजालीं खातीर चारचौगांत आमचें व्यक्तीमत्व उठून दिसता. वेळ वचूंक ना आज सावन तूं नितळसाणीचेर भर दी. मागीर जादू पळय. तूं सगळ्यांक जायजायशें दिसतलें.
तुज्या आईबाबाक म्हजो नमस्कार सांग. यतीनाक आशिर्वाद. डिसेंबराचे सुटयेंत आमी मेळुया.
तुजीच इश्टीण
रिना
वा
माधुरी पाठक
नवें वाडें
वास्को – गोंय
5ऑक्टोबर 2016
मानादीक अभियंतो
भौशीक बांदकाम खातें
नवें वाडें
वास्को
विशय : फुटिल्लें उदकाचें पायप दुरुस्त करपा विशीं
नमस्कार
हांव वास्को नव्या वाड्यांत रावपी नागरीक. आमच्या वाड्यार कितलेशेच दीस जाले नळाचें पायप फुटून उदक व्हांवता आनी उदकाचो इबाड जाता. तें फुटिल्लें पायप रोखडेंच दुरुस्त करचें म्हणून लोकांचे वतीन विनंत करपी ही चीट बरयतां.
आमच्या वाड्यार लोकवस्ती वाडिल्ल्यान सगळ्याक काँक्रिटाचे जंगल जालां. लोक वापरतात तें म्हेळें उदक बांयंत गेल्ल्यान तें उदक लोकांक वापरपाक मेळना. एक तर थारावीक वेळार नळाचें उदक येता आनी कशें तरी लोकाक मेळटा. त्या उदकाचेर लोक भागोवन घेतात. नोकरी करतात त्या बायलांचे चड हाल जातात. हांगाथंय भोंवून आमकां उदक हाडचें पडटा. दुश्काळांत खंय तेरावो म्हयनो. पायप फुटून उदक फुकट वता म्हणून आमकां दुख्ख जाता.
आमची ही अडचण लक्षांत घेवन जाता तितले बेगीन पायपाची दुरुस्त करची, उदका खातीर जावपी वळवळे पयस करचे आनी हो आमचो वनवास थांबोवचो.
तुमी रोखडीच कारवाय करतले अशी आस्त बाळगीतां .
बरें मागून
तुमची विस्वासू
निशाणी
(माधुरी पाठक)
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय एका विशयाचेर सुमार 150 उतरांनी निबंद बरयात:
अ) दर्यावेळेची आपजीण.
आ) पुस्तक प्रदर्शनांत एक वर.
इ) शिस्त – आयची व्हड गरज.
ई) एकविसा०या शेंकड्यांतलें गोंय.
जाप: अ) दर्यावेळेची आपजीण
येयात येयात. खूब दिसांनी तुमी हांगा आयल्यांत न्हय? भुरगेपणाचे दीस तुमकां याद जाले आसतले. कितें? तुमच्या कपलार आंठयो कित्याक? बाबांनो, हांवूच तुमची ती भुरगेपणांतली कोलवें वेळ. म्हजें हें विद्रूप रूप पळोवन तुमकां म्हजे चुरचुरे दिसले न्ही? तुमी जाणात, हालींसराक म्हाकाच म्हजी वीट दिसपाक लागल्या. सांगतलीं कोणाक? ओंठूय म्हजे आनी दांतूय म्हजे. तुमी म्हजे पोरणे इश्ट. तुमचे कडेन हांव म्हजें काळीज मातशें ल्हव करतां.
तुमी जाणात मरे, कितली नितळ आशिल्लीं हांव तें. धवेंफुल्ल चकचकीत आंग म्हजें. सामकें दोळ्यात भरपा सारकें. आंगार कसलेच फोड नाशिल्ले वा दाग. पूण आतां नदर मारात. म्हजेर कागदां, बाटल्यो, पोलिथिनाच्यो पोतयो. तुमी हांगा येतालीं, पूण हांव अशी म्हेळी नाशिल्लीं. कितें म्हणलें? त्या तेंपार असलीं खाणां नाशिल्लीं. तेंवूय खरें. लोकांचो असो गजगजूय नाशिल्लो. येता आसतना दुकानां पळयलीं मरे? पयलीं भशेन हांगा शांतताय ना. सगलो बोवाळ. त्या मक्याचें कणस खाता त्या दादल्याक पळय. ताचें कणस खावन जालें. पळयलें, पळसलें मरे! रुचीन चाबडायतालो. आतां अक्कल नाशिल्ल्यान म्हज्या आंगार शेंवटून मारलें. अशें, अशेंच करतात हे लोक.
दर्याचीं ल्हारां येतात आनी तीं सगलो कोयर दर्यात घेवन वतात. मागीर दर्या नाका आशिल्ल्या वस्तुंनी भरता. ह्या म्हेळ्या वस्तू खातीर नुस्त्यांक त्रास जाता मरे? मागीर नुस्तें मेळना म्हणून म्हज्या अस्तित्वाक तुमी जबाबदार थारायले? पणजेच्यान येतान पळयल्यात मरे तुमी व्हडल्यो बोटी? तुमी तांकां कॅझिनो काय कितें म्हणटात. बोटींतलें सगलें उदक दर्यात सोडटात. बोटीक वापरिल्ली ऑयल उदकांत सोडिल्ल्यान कितलींशींच नुस्तीं मरतात आनी म्हज्या पांयां कडेन येवन पडटात. तेंच उदक ल्हारां बाराबर म्हज्या आंगार येवन पडटा आनी म्हजें सगलें आंग म्हेळें जाता. मागीर तुमीच म्हाका पळोवन नाकां मुड्डितात.
तुमचे असली मनशां आयलीं म्हणटकच म्हाका खूब खोस जाता. म्हजे मांडयेर बसून माणकुलीं भुरगीं ल्हान ल्हान घरां बांदतात. तांची ती तोंडा वयली खोस पळोवन हांवूय खोशी जातां. रंगिबेरंगी कपडे घालून, पिसोळीं कशी भोंवतात. ती जुवान भुरगीं पळोवन म्हज्या आंगाक खातकुतल्यो जातात. खरें सांगूं, तुमचे खातिरूच म्हजी जीण सुखी जाल्या. पावसा दिसांनी जेन्ना तुमी हांगा येनात तेन्ना दर्याचें तें उग्र रूप पळोवन आनी तुमच्या उणावा खातीर म्हजी जीण भकास जाता.
आरे सभाग्यांनो, जेन्ना तुमी म्हजे फुड्यांत येतात तेन्ना माडाचीं चुडटां हालोवन आनी थंड वारें दिवन हांव तुमकां येवकार दितां. तुमी हांगा येवन कितलीय मस्ती केली, नाचलीं, धांवलीं म्हणून म्हाका कांयच वायट दिसना. पूण नाका त्यो वस्तू म्हज्या आंगार शेंवटून मारूं नाकात. ह्यो वेळो म्हणल्यार आमच्या गोंयची, भोंवडेकारांच्या मनांत आशिल्लें सोबीत चित्र तुमी इबाडून उडयतात. गोंयचें पर्यावरण इबाडटात. कोयराचीं आयदनां आसात थंय कोयर उडयात. ही सुरवात तुमचे पसून करात. मागीर आमचे प्रधानमंत्री मोदीचे स्वच्छ भारत नितळ गोंय अभियान येशस्वी जातलें.
इ) शिस्त – आयची व्हड गरज
तुळक्षीचें लग्न आशिल्ले दर वर्सा प्रमाण भटजी सात वरांचेर हजर जालो. आज तो चलत आयिल्लो म्हणपाक लागलो, काळोख जालो की हांव हातांत सायकल धरून चलत येतां तरी लेगीत मोटार सायकल चलोवपी एका तवनास तरणाट्यान म्हाका धपको दिलो आनी रस्त्यार शेंवटिलो. ह्या तरणाट्यांक मात लेगीत शिस्त ना. रस्त्यार चलपाक लेगीत भंय दिसता.
आजकाल होच सूर आमकां जाणटेल्यांच्या तोंडांतल्यान आयकुपाक मेळटा. आपल्याक समाजीक प्राणी समजुपी मनीस आपले जिणेंत मात बेशिस्तपणान वागता. भौशीक सुवातेर लेगीत बेशिस्तपणान वागून आपल्या आंगांत मनीसपण ना हें दाखयता.
आमी ज्या समाजांत रावतात त्या समाजाचे कांय नेम आसतात. घराचे कांय नेम आसतात. आमचे जिणेंत वेवस्थीतपण हाडपाचे आसत जाल्यार हे नेम आमकां पाळपाकूच जाय. जाल्यारूच आमी बरे तरेन जगतले. बरे नागारीक जातले.
शिस्त हें अशें मुल्य आसा जाचें बाळकोडू भुरगेपणांतूच मेळपाक जाय. जाल्यारूच तांचे जिणेक योग्य दिका मेळटा. शिस्ती खातीर तांच्या जगण्यांत, वागण्यांत, चलपांत, बसपांत, उलोवण्यांत सुसुत्रताय येता. तांचे काम करपाचे पद्दतींत लेगीत शिस्त आसता. एकदां आमी शिस्तीन काम करपाक लागलीं की ताची आमकां संवय जाता आनी आपसूक आमची जीण वेवस्थीत जाता. जिणेक एके तरेचें मोडण लागता. ल्हानर्पणा सावन शिस्तीचे पाठ गिरयिल्लो भुरगो बऱ्या मार्गान वता: बेशिस्तपणान वागपी भुरगो बेशिस्त जाता. घरांतूच न्हय जाल्यार समाजांत लेगीत, लोकांक अश्या भुरग्यांचो त्रास सोंसचो पडटा. घरांत तोड–फोड करपी भुरगो भौशीक सुवातेर आपल्याक जाय तें मेळना वा जाय तशें जायना जाल्यार बस फोड, वाहनाक उजो घाल, फातर शेंवटी अशे प्रकार करता. वेगान मोटरसायकल चलोवपी बेशिस्त भुरगो कितल्याश्याच लोकांक जिवेशीं मारता. ताचे बेजबाबदारी खातीर दुसऱ्यांक त्रास भोगचे पडटात.
आमचे जिणेंत शिस्त हाडप आनी ती पाळप ही काळाची गरज. स्वच्छ भारताची देख घेवया. भरत नितळ करपाचें काम सरकाराचें न्हय. आमी कोयर उडयतात त्या कोयराचो विलो आमीच लावपाक जाय. भौशीक सुवातेर कोयर उडोवचों ना. आपल्या कोयराचो प्रश्न आपूण सोडयतलों ही शिस्त आपल्याक लावपाक जाय. परिसर नितळ उरतलोच तेच प्रमाण आमकां भौशीक नितळसाणीची शिस्त लागतली.
भौशीक सुवातेचेर शिस्तीची खूब गरज आसा. बसींत चडटना, स्वस्त दरेच्या दुकानांत तशेंच बँकेंत गर्दी करिनासतना रांकेन वचपाक जाय. अशें केल्ल्यान वेळ वांचता आनी आमच्या जिवाक त्रासूय जायनात.
जपाना सारक्या प्रगत देशांत संपार वचपी कामगार शर्टाचेर काळो कपडो लावन निशेध उकतायतात आनी काम चालूच दवरतात. आमच्या भारतांत संपार गेल्ले लोक मोडटात, फोडटात, लासतात, मागीर ती रेल्वे, बस, दुकानां आसूं. आमच्यो मागण्यो लेगीत आमी शिस्तीन मागपाक जाय. आमचे राष्ट्रपिता महात्मा गांधी, स्वामी विवेकानंद, कल्पना चावलाचे जिणेंत शिस्तीक खूब म्हत्व आसलें. क्रिकेटीचो बादशाह विराट कोहलीन जिणेंत तशेंच मैदानाचेर लेगीत शिस्तीक खूब म्हत्व दिलां देखून लोक ताकां आपलो हिरो मानतात.
व्यक्तिगत वा भौशीक जिणेंत शिस्त हाडून जीण सुखी करतले जाल्यार पयलीं आमी आमचे जिणेंत शिस्त हाडपाक जाय. जाल्यारूच आमचीच न्ही तर आमच्या देशाची लेगीत प्रगती जातली.