KONKANI
Goa Board Paper October 2013
1(क) सकयल दिल्ल्या पर्यायांतल्यान फावो तो पर्याय विधानामुखार जोडून वाक्य पुराय करून बरयात.
अ) पणसाक नव्या सोमाराचो भंय दिसतालो कित्याक तर —————.
1) गरे खावपाक लोकांची तांडी जाताली.
2) बाबुमाम नव्या सोमाराक पणसाच्या पयल्या पणसुलाचो देवाक निवेद दाखयतालो
3) पणसुलां काडटना पणसाक दुखतालें.
आ) सायमनाचे मांयक मळबभर खोशी जाल्ली, कित्याक तर ————————–.
1) सायमन याज्ञीकपणाचे संस्कारणीचें मीस म्हणून आपल्या गांवघरा परतल्लो.
2) धाकटुलो सायमन पळयतां पळयतां धडधाकट तरणाटो जाल्लो.
3) तो आपल्या गांवांत मीस सांगपाचो आशिल्लो.
इ) बरोवपी लक्ष्मण सरदेसायान रोखडोच बेत केलो तो म्हणल्यार ————————.
1) चार दीसां भितर विडी सोडटलों
2) आयच्यान विडी ओडचों ना
3) हे फुडें मात विडी ओडचों ना.
जाप 1 (क)
अ) पणसाक नव्या सोमाराचो भंय दिसतालो कित्याक बाबुमाम नव्या सोमाराक पणसाच्या नव्या पणसुलाचो देवाक निवेद दाखयतालो.
आ) सायमनाचे मांयक मळबभर खोशी जाल्ली, कित्याक तर सायमन याज्ञीकपणाचे संस्कारणीचें मीस म्हणून आपल्या गांवघरा परतल्लो.
इ) बरोवपी लक्ष्मण सरदेसायान रोखडोच बेत केलो तो म्हणल्यार हे फुडें मात विडी ओडचों ना.
(ख) सकयल दिल्ली विधानां कंसांत दिल्ल्या पाठांतल्या बरोवप्यांच्यी आसात. तीं वळखून त्या पाठांच्या बरोवप्यांची नांवां बरयात :
(तूच घरचो पूत, कल्पना चावला, दोतोर फ्रांन्सिस्कु लुईश गोमीश, शिगमो)
अ) मनांत कसलीय मोख दवरून काम करीत जाल्यार सपन पुराय जावप कठीण न्हय.
आ) तेंच म्हजी धूव आनी तेंच म्हजो पूत.
जाप (ख)
अ) सखाराम बोरकार
आ) हेमा नायक
(ग) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन विधानां कोणें कोणाक म्हणल्यांत तें बरयात :
अ) “तुका अंतराळात वचपाचो भंय दिसना?”
आ) “घडलां कितें? पुजा आसा काय सार्वजनीक गणपती?”
इ) “भिवपाचें कारण ना. पूण तूं ही विडी सोड पळोवया.”
ई) “हय तर! वादळ वाऱ्याक लागून जायत्यो आपत्ती येतात.”
जाप (ग)
अ) भारतीय अधिकाऱ्यान कल्पना चावलाक म्हणलें.
आ) राजनान गुरूजीक म्हणलें.
इ) दोतोर इश्टान बरोवप्याक म्हणलें.
ई) सरान सुरेखाक म्हणलें.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय चार प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात :
अ) सायमनाक ल्हानपणा सावन कसली सवय आसली?
आ) गाडी थांबोवपाक सोनियान कसली युक्त काडली?
इ) प्रणिताक कसली खंत जाली?
ई) साश्ट आनी काणकोण मतदारांनी दो. फ्रांन्सिस्कु लुईश गोमीशाक आपलो प्रतिनिधी म्हूण कित्याक वेंचून काडलो?
उ) लोकवेदाचें स्वरूप खंयच्या दोन प्रकारांनी मोडटा?
जाप (घ)
अ) सायमनाक ल्हानपणासावन आपल्यापयल्याक वेळाकाळार आधाराक पावपाची संवय आसली.
आ) गाडी थांबोवपाक सोनियान आपली तांबडी ओडणी, तांबडो बावटो म्हूण दाखोवपाचो युक्त काडली.
इ) बापायच्या मरणाच्या निमण्या खिणाक आपूण बापाय म्हऱ्यांत रावंक पावलें ना हाची प्रणिताक खंत जाली.
ई) साश्टीच्या आनी काणकोणच्या मतदारांनी दो. फ्रांन्सिस्कु लुईश गोमीशाच्या बऱ्या गुणांक आनी गिन्यानाक लागून आपलो प्रतिनिधी म्हूण वेचून काडलो.
उ) लोकवेदाचें स्वरूप समाजीक आनी धर्मीक अश्या दोन प्रकारांनी मोडटा.
- सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 40-50 उतरांनी बरयात :
अ) भुरगेपणांत फादर जे. द कॉश्ता भूक लागतकच कितें कितें करून खातालो?
आ) अँमस्टरडॅमाक बरोवप्याक कसलो अणभव आयलो?
इ) लोकवेदाचें स्वरूप खंयच्या दोन प्रकारांनी मोडटा?
जाप 2
अ) फादर फ्रेडी द कोश्ता भुरगेपणांत आपले आवयचे शिकवणे प्रमाण एका दीसा कणंगां उकडटालो. दुसऱ्या दीसा तसलींच कणंगां उकडून, तीं सोलून तातूंत चून आनी गोड घालून दुसरो जिनस करून खातालो. कणंगांच्यो शिरवळ्यो काडून दवरल्यार तेलांत कुरकुरीत भाजून खाताली. चवळ्यो उकडून तातूंत सोय-गोड घालून बऱ्योच रगडटालीं अशे तरेन भूक लागतकच घरांच वेगवेगळे जिनस करून खाताले.
आ) अँमस्टरडॅमाक बरोवप्याक एक मजेदार अणभव आयलो. न्हयेचे देगेर रावन बोटीची वाट पळयतना, एका फोटोग्राफरान तांचे फोटे काडले. बोटींतल्यान वरभराची सैर करून परत आयले तेन्ना तो फोटोग्राफर तांचे फोटो घेवन हाजीर आशिल्लो. फोटो घेवपाकूच जाय अशी सक्ती नाशिल्ली. त्या कल्पक फोटोग्राफराची बरोवप्याक तोखणाय दिसली. आपले देशांतलो फोटू काडूं म्हणून विचारपी फोटोग्राफर आनी हांगाचे सांगिनासतना फोटू काडपीं फोटोग्राफर. खूब जाणांनी फोटू काडिल्ले. पूण कांय जाणांनी फोटू घेतले नात तरी आसतना तो फोटोग्राफर पिरंगलो ना तोंड वांकडें केलें ना. अशे तरेन त्या हांसऱ्या फोटोग्राफरांचो ताका मजेशीर अणभव आयलो.
इ) शिगम्याचे खेळगडे ज्या आंगणांत खेळटात थंय ‘आरत’ हो प्रकार सादर करतात. आरतीच्या ताटांत नाल्ल, पानांचो विडो, साकर नाजाल्यार गोडाचो खडो दवरतात. सवायशीण बायल हें भरिल्लें ताट घेवन आंगणात येता आनी खेळगड्याच्या हातांत आरत दिता. खंयच्याय देवाचें नांव मदीं घालून आरत दिल्ल्या कुळाक जतन मागपी आशिर्वाद खेळगडे त्या घराक दितात आनी अक्षता उडयतात. अशे तरेन दक्षीण गोंयांत चलपी ‘आरत’ हो प्रकार सादर करतात.
3 (क) सकयल ‘ब‘ गटांत कवितेचीं कडवीं दिल्ल्यांत आनी ‘भ‘ गटांत तांचो अर्थ दाखोवपी वाक्यां दिल्यांत. त्या त्या कडव्या मुखार अर्थ बरोवन वाक्यां जुळयात :
ब भ
अ) शिटूकसाणान पळयत फुडें, पावल उडोवचें 1) सूख दुख्ख येवप ही जिणेची रीत.
आ) सुकती रे, भरती रे जिणेची रीत 2) फुडें वतना शिटूकसाणीन काम करपाक जाय.
3) जिणेंत सुकती भरती येता.
4) शिटूकसाणीन पावल उडवप.
जाप 3 (क)
ब भ
अ) शिटूकसाणान पळयत फुडें, पावल उडोवचें 2) फुडें वतना शिटूकसाणीन काम करपाक जाय.
आ) सुकती रे, भरती रे जिणेची रीत 1) सूख दुख्ख येवप ही जिणेची रीत.
(ख) सकयल दिल्ल्या कवितांच्या वळींतल्यान रित्यो सुवातो कंसांत दिल्ल्या फावो त्याच उतरांनी भरून वळी परत बरयात :
अ) ———— राती पळयल्यो, भोगले वसंत सुवाळे. (उमासेच्यो, पुनवेच्यो, दुख्खाच्यो)
आ) चडटें पाणी ———- जरी पावना तडी जुस्त रे. (सुस्त, व्हांवतें, धांवतें)
जाप (ख)
अ) पुनवेच्या राती पळयल्यो, भोगले वसंत सुवाळे.
आ) चडटें पाणी सुस्त जरी पावना तडी जुस्त रे.
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं आठ – धा उतरांनी बरयात :
अ) ‘तू चल रे फुडें’ हे कवितेंत कवयित्रि मनशाचें ध्येय कशे तरेन नाचुया गावया म्हणटा?
आ) कवी ‘मागणें’ कवितेंत धरतरे कडेन कितें मागता?
इ) तारयांक दर्यार कसली भिरांत दिसता?
जाप (ग)
अ) ‘तू चल रे फुडें’ हे कवितेंत कवयित्रि मनशाचें ध्येय लाख मोलचें अशे म्हणटा.
आ) कवी ‘मागणें’ कवितेंत धरतरे कडेन आशिल्ली चीर सोंसणीकाय समेस्त पेल्यांच्या काळजांत रिगूं दी अशें मागता.
इ) तारयांक दर्यार तुफानाची आनी मरणाची भिरांत दिसता.
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय तीन प्रस्नांच्यो जापो दरेकीं 20-25 उतरांनी बरयात :
अ) ‘चान्न्याचे राती’ हे कवितेंत कवी केन्ना आनी कशे तरेन नाचुया गावया म्हणटा?
आ) मांयन आपल्या भुरग्या खातीर कितें केलां अशें कवी सिल्वा म्हणटा?
इ) कवी माधव बोरकारान सैमांतली विज्मितां खंयच्या उतरांनी दाखल्यांत?
ई) “भारतीय सगळे आमी आत्मो आमचो एक” अशें कवी कित्याक म्हणटा?
जाप (घ)
अ) शेणान सारयिल्ल्या मांडार जेन्ना चान्नें पडटा तेन्ना माडाचे सावळेंत घुमटां वाजयत, हातांत हात घालून घुमटाच्या तालार नाचुया आनी गावया अशें चान्नाचे रातीं हे कवितेंत कविन सांगला.
आ) भुरगो ल्हान आसलना आवयन आपल्या भुरग्याक मांडयेर खेळयला. ताचे गाल पोशेवन ताची अपुरबाय केला. दिसरात जागी रावून ताची जतनाय घेतला. ताचे पासत जायते त्रास काडल्यांत. आपलें दूद दिवन ताका ल्हानाचो व्हड केला.
इ) कविक सैमांत पाचवेचार दोंगर आनी निळो दर्या दिसता. पिकेच्या भारान बागवल्लीं शेतां दिसतात. तशेंच आमोरेचेर फुलपी कळो, घोंटेराक काडयो वेंचपी पारवे, देगेर येवन फुटपी ल्हारां आनी काळखांत मळबांत नखेत्रां दिसतात. ह्या उतरांनी सैमांतलीं विज्मितां कविन दाखयल्यांत.
ई) आमच्या भारत देशांत तरातरांचे धर्म, जाती आनी भेस आशिल्ले लोक रावतात. तांचे मदीं एकचार आसा. झुजां, मोडां आनी संकश्टांच्या वेळार आत्मबळाचें बळगें घेवन ते तांचेर जैत मेळयतात. एकवटान संकश्टाक तोंड दितात. ताका लागून ‘भारतीय सगले आमी, आत्मो आमचो एक’ अशें कवी म्हणटा.
4(क) सकयल वाक्यांत आडी मारिल्ल्या उतरांच्या जाग्यार कंसांत दिल्लो फावो तो वाक्प्रचार घालून वाक्यां परत बरयात :
(जिवाक सू जावप, खोस तोंडार उदेवप, आंग फुलून येवप, वाळ पेंचून चुरचुरप)
अ) जायतो लोक दुयेंत आशिल्ल्या कायतानाचे खबरेक येतात आनी ताची खूब काकुळट करतात.
आ) आपलें सपन पुराय जालें देखून सपनाक खूब खोशी जाली.
जाप 4 (क)
अ) जायतो लोक दुयेंत आशिल्ल्या कायतानाचे खबरेक येता आनी ताची वाळवो पेंचून चुरचुरतात.
आ) आपलें सपन पुराय जालें देखून सपनाच्या तोंडार खोस उदेली.
(ख) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं उरफाट्या अर्थाचीं उतरां बरयात :
अ) गरीब आ) पिसो इ) शाप ई) उजवाड
जाप ख
अ) गरीब – गिरेस्त आ) पिसो – शाणो
इ) शाप – वर ई) उजवाड – काळोख
(ग) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं विशेशणां करून बरयात :
अ) मोल आ) मोवाळसाण इ) ल्हानपण ई) शितळसाण
जाप (ग)
अ) मोल – मोलादीक आ) मोवाळसाण – मोवाळ
इ) ल्हानपण – ल्हान ई) शितळसाण – शितळ
(घ) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय दोन उतरांचीं भावनामा बरयात :
अ) बरो आ) म्हारग इ) शितळ ई) खोल
जाप (घ)
अ) बरो – बरेपण आ) म्हारग – म्हारगाय
इ) शितळ – शितळसाण ई) खोल – खोलाय
5(क) सकयल दिल्ल्या खंयच्याय स वाक्यांनी कंसांत दिल्ले सुचोवणे प्रमाणें बदल करून बरयात :
अ) ती सदांच बांयचेर येताली. (आडी मारिल्ल्या उतरांची जात बरयात.)
आ) आमी फिल्मोत्सव पळोवपाक वतलीं. (वाक्य भूतकाळांत बरयात)
इ) सुशा उलयत रावली. (अर्थ बदलिनासतना वाक्य न्हयकारी करात.)
ई) ते धांवत आवय सरीं भुरगे गेले. (उतरांची फावो तशी मांडणी करून वाक्य परत बरयात)
उ) वारो झोरान आयलो आनी पाणी पडलीं. (वाक्य शुध्द करून बरयात)
ऊ) बागेंत धवीं फुलां फुलिल्लीं. (वचन बदलून वाक्य परत बरयात)
ए) म्हगेल्या भावान तिका कपडे दिले. (लिंग बदलून बरयात)
जाप 5 (क)
अ) ती – सर्वनाम
येताली – क्रियापद
आ) आमी फिल्मोत्सव पळोवपाक गेल्लीं.
इ) सुशा ओगी रावली ना.
ई) तें भुरगें धांवत आवय सरीं गेलें.
उ) वारो जोरान आयलो आनी पानां पडलीं.
ऊ) बागेंत धवें फूल फुलिल्लें.
ए) म्हगेले भयणीन ताका कपडे दिले.
(ख) सकयल दिल्लीं खंयचींय तीन अव्ययां वापरून प्रत्येकीं एक-एक वाक्य बरयात :
अ) म्हणून आ) नेटान इ) शी!
जाप (ख)
अ) थंय भांगर आसा म्हूण ते खणटात.
आ) रमेशान नायजेरियनाचेर जोरान थापट मारलें.
इ) शी! त्या शेणांत किडे आसात.
6 (क) सकयल दिल्लो संवाद केशव आनी मंदाकिनी हांचे मदीं आसा, तो पुराय करून बरयात :
जाणटेलो : “आरे, तुमी ती लायट फोडली मरे!”
भुरगीं : “बाप्पा,————————- नाजाल्यार तुज्या खड्ड्यार एक पडत.
जाणटेलो : “——————————- सोडून लायटी कित्याक फोडटात रे.
भुरगीं : ———————-“तुका कित्याक?” —————————.
जाणटेलो : लायटी फोडपाचें कंपिटिशन.
जाप 6 (क)
जाणटेलो : “आरे, तुमी ती लायट फोडली मरे!”
भुरगीं : “बाप्पा. तू वोस बेगीन नाजाल्यार तुज्या खड्ड्यार एक पडत.
जाणटेलो : “आरे, पुण तुमी सगळें सोडून लायटी कित्याक फोडटात रे.
भुरगीं : “ते आमचें कंम्पिटिशन. तुका कित्याक?”
जाणटेलो : लायटी फोडपाचें कंपिटिशन.
(ख) रस्त्याचेर वचत थंय फोंडकुलां पडल्यात. ते पळोवन गोंयचो तरणाटो आनी एक पर्यटक हांचे मदीं जाल्लो संवाद 7/6 वळीनी बरयात.
तरणाटो : (पर्यटक अपघात जावन रस्त्यार पडला) आरे, आरे कांय जावंक ना मरे तुका?
पर्यटक : मोटरसायकल फोंडकुलांत पडून अपघात जालो.
तरणाटो : चलयताना दोळे उकते दवरात. सांवार आयिल्ल्ये वरी कित्याक चलयतात?
पर्यटक : एक फोंडकूल चुकोवन मुखार वता म्हणसर दुसऱ्या फोंडकुलांत पडलों.
तरणाटो : हय. तेंवूय खरें तूजें. सगल्या रस्त्याक फोंडकूला आसात.
पर्यटक : खरेंच, ह्या रस्त्याक फोंडकुलां खूब आसात. तुमी रस्तो सारको कित्याक करिनात?
तरणाटो : आरे, मे म्हयन्यांत रस्तो सारको केल्लो. डांबर वचून पळय ताची दशा कितें जाला ती.
पर्यटक : इतले बेगीन ही अवतिकाय? रस्त्याचेर अपघात जाल्ल्यान भोंवडेकारांक खूब त्रास जातात.
तरणाटो : ह्या रस्त्याची दुर्दशा सांगपी आमदाराक एक चीट बरयतां. तो रोखडोच आमचें मागणें मान्य करतलो आनी रस्तो सारको करतलो. आतां तूं सांबाळून वच.
7 (क) सकयल दिल्लो उतारो वाचून दिल्ल्या प्रस्नांच्यो जापो बरयात :
कोणेंय बीं रोयलें आनी दुसऱ्या दीसा विचारलें, “खंय आसा झाड?” जाल्यार तातूंत कांयच अर्थ ना. इतलें लक्षांत घेवपाक जाय, “सैमांत न्याया बगर दुसरें कांयच ना. फकत न्यायूच आसा.”
ताका लागून कोणाय मनशा परस तुमकां चड जाय आसत जाल्यार तुमकां ताचे परस चड कश्ट करप गरजेचें. तुमकां आयज जें कितें मेळटा तें काल रोयिल्ल्याचेंच फळ.
तुमकां आयज जें मेळटा ताचे परस भविश्यांत जर चड आसत जाल्यार तुमकां वर्तमानांत चड बरें, वेगळें, तशेंच पयली परस चड रोवचें पडटलें. कश्टाक पर्याय ना. म्हणुनूच ही म्हण लक्षांत दवरूंक जाय. “मनशाच्यान पुरो जावन लेगीत बरेंच अंतर चलूं येता.
प्रस्न
अ) आमी खंयची गजाल लक्षांत दवरूंक जाय?
आ) कोणाय मनशा परस आमकां चड मेळपाक आमी कितें करूंक जाय?
इ) भविश्यांत फळ जाय जाल्यार वर्तमानात किदें करूंक जाय?
ई) उणें ह्या अर्थाच्या उरफाट्या उतराक खंयचे उतर वापरलां.
उ) ह्या उताऱ्याक फावो तसो माथाळो दियात.
जाप
अ) सैमांत न्याया बगर दुसरें कांयच ना. न्यायूच आसा ही गजाल आमी लक्षांत दवरूंक जाय.
आ) कोणाय मनशा परस आमकां चड मेळपाक आमी ताचे परस चड कश्य करपाक जाय.
इ) भविश्यांत फळ जाय जाल्यार वर्तमान चड बरें, वेगळें तशेंच पयली परस चड रोवंक जाय.
उ) कश्टाचे म्हत्व.
(ख) सकयल दिल्लो उतारो वाचून कोंकणींत अणकार करून बरयात :
Winning doesn’t always mean being first. Winning means you are doing better than you have done before.
जाप ख
जिखप म्हणल्यार सदांच पयलो येवप न्हय, जिखप म्हणल्यार तुवें पयलीं परस बरें करप.
(ग) सकयल दिल्ल्या मुद्दांच्या आधारान योग्य माथाळो दिवन सुमार 100 उतरांनी काणी बरयात :
दोग भाव ——— व्हड पयशेकार जावपाची इत्सा बाळगप ———- व्हडल्या भावान दीसरात कश्ट करप. ———- धाकलो भाव बेगोबेग गिरेस्त जावपा खातीर जुगाराच्या नादाक लागप —– व्हडल्या भावाक कश्टांचें फळ मेळप ———- धाकलो भाव वायट दशेक पावप. देख.
जाप (ग)
कश्टाचे फळ
रामपूर नांवाचो एक गांव आशिल्लो. गांवचे लोक सामके कश्टी. शेत पिकोवन वा बारीकसारीक धंदे करून आपलें पोट भरताले. त्याच गांवांत अमीर आनी समीर नांवांचे दोग जुंवळे भाव रावताले. बापूय भायर पडिल्ल्यान घराचो भार दोगांयचेर पडलो. पदराक शिक्षण आशिल्लेंच. दोगांकूय पयशेकार जावपाची खूब इत्सा.
जुवळें भाव आसून लेगीत दोगांयचो सभाव दोन तोंकां. अमीर कश्टी आनी शांत सभावाचो जाल्यार समीर आळशी आनी चंचल सभावाचो. अमीरान आपले कडेन आशिल्ले पयशे आनी थोडें रीण काडून एक भुसारी दुकान घालें. दीसरात कश्ट करून दुकान तरतराक पावयलें. तो स्वता बाजारांत वचून बरो म्हाल हाडटालो. ते खातीर ताच्या दुकानाचेर सदांच गर्दी आसताली.’गूण खातात चून’ म्हणटात तें फट न्हय. हळू हळू अमीर गिरेस्त जालो. हातांत पयशे खुळखुळपाक लागले. दारांत नवी गाडी आयली.
समीराकूय गिरेस्त जावपाची उमळशीक आयली. पूण कश्ट करपार तयार ना. बसून पयशे कशे वाडटलें हाचेर दीसरात माथें खरपितालो. कोणें तरी ताका जुगाराक पयशे लावपाची बुद्द दिली. पन्नासांचे शंबर मेळ्ळ्यार कोणाक नाका? सुरवातीक ताका पयशे मेऴ्ऴेय बी. चड आशे खातीर ताणें आपले सगले पयशे, गळ्यांतली सरपळी लेगीत जुगारांत वगडायली. भाव म्हणून कितले पयशे दितलो? ताणेंय हें फुडें पयशे दिवचो ना म्हुण शिटकायलो. समीर सामको कंगाल जालो. अमीर बरो आनी गिरेस्त वेपारी म्हूण गांवांत ताका नांव मेळ्ळें. समीर आपल्या वायट नादाक लागून आपूण हे दशेक पावलों म्हूण खूब खंती जालो. ताणें आपल्या भावाचे पांय धरले. अमीरानूय मोट्या मनान ताका भोगशिलो आनी नव्यान वेपार करपाक आदार दिलो.
देख – कश्टांचें फळ सदांच गोड आसता.
8 (क) तूं निकिशा/नील पडियार, रावता फ्लॅट नं 3/क गुरूकूल अपार्टमेंट, फातोड्डें, मडगांव गोंय ह्या नाम्यार. तुज्या इश्टाक/इश्टिणीक पर्यावरणाचो सांबाळ करपा विशीं चीट बरय.
वा
तूं श्वेता/आलोक नायक रावता साईनाथकुटी, नवें वाडें, वास्को, गोंय ह्या नाम्यार तुज्या परिसरांत कोयरा आयदनांतलो कुशिल्लो कोयर निवळ करपाची मागणी करपी चीट वास्को नगरपालिकेच्या अध्यक्षाक बरय.
जाप 8 (क)
निकिशा पडियार
फ्लॅट नं 3/क
गुरूकूल अपार्टमेंट
फातोड्डें
मडगांव
12 ऑक्टोबर 2015
मोगाळ आलिशा
खूब दीस जाले तुजी चिटूच ना. अभ्यासांत सामकें गुंग जालां काय कितें गो? फोनूय करपाक तुका वेळ मेळना? हांव तुजेर खूब रागार जालां. तुमच्या शिवोले गांवचें नांव टिवीचेर तशेंच नेमाळ्यांनी गाजलां. थंयचें पर्यावरण सामकें इबाडलां खंय. आतांच तुमकां हाचेर कितें ना कितें उपाय काडचो पडटलो. नाजाल्यार तुमची भलायकी इबाडटली.
तुमच्या गांवांत वचत थंय पोलिथिनांच्यो पोतयो पडिल्ल्यो दिसतात. ह्या पोतयां खातीर जमनीचो सार इबाडटा. जमीन पीक दिना जाल्यार आमी खातलीं कितें? झाडां मारिल्ल्यान हवा दुशीत जाल्या आनी प्राणवाय नाशिल्ल्यान स्वास घेवप कठीण जालां. गांवांत गाडयो चड जाल्यान तांच्या धुंवरान लोकांक दम्या सारक्यो पिडा जाल्यात. वचत थंय कोयराच्यो राशी दिश्टी पडटात. सगल्याक घाणीचें साम्राज्य पातळ्ळां. तो कुशिल्ल्यान ताचेर मूस भोंवतात आनी ते मोडशी आनी पातळ भायर हांच्यो धामी पातळायतात. गांवांत लोकवस्ती वाडल्या. लोक वापरिल्लें घाणयारें उदक रस्त्यार सोडटात. ते खातीर घाण वासान आनी उदकांत जाल्या जळारां खातीर मलेरियान लोक दुयेंत पडटात.
आलिशा, गांवची भलायकी बरी दवरपाक तुमकां खूब वावुरचें पडटलें. गांवचे पंचायतीचो, शाळांचो आदार घेवन नितळसाणांचें आनी पर्यावरणाचें म्हत्व लोकांक पटोवन दिवचें पडटलें. घराघरांनी वचून पर्यावरण सांबाळपाखातीर तांकां शिटकावपाक जाय. तशें केल्यारूच तुमच्या गांवाचें. पर्यावरण सुदारतलें आनी तुमची भलायकी बरी उरतली. आतांच कामाक लाग.
तुज्या मम्मीकपापाक म्हजो नमस्कार सांग. ऑबीनाक म्हजो आशिर्वाद सांग. तुजे चिटयेची दोळ्यांत तेल घालून वाट पळयतां.
तुजी इश्टीणी
निकिशा
वा
श्वेता नायक
साईनाथ कुटी
नवें वाडें
वास्को
12 ऑक्टोबर 2015
सेवेक
मानादीक अध्यक्ष
नगरपालिका
वास्को
विशय : आयदनांतलो कोयर निवळ करपा खातीर
नमस्कार
हांव नवें वाडें वास्को शारांतलें नागरीक. आमच्या परिसरांत आयदनांतल्या कोयराच्यो घाणी घुट्टाणी पातळ्ळ्यात. तीं निवळ करिनात देखून थंयच्यान वचप लेगीत कुस्तार जाता. आमची अडचण तुमचे मुखार मांडपा खातीर ही चीट बरयतां.
तुमी आमच्या वाड्यार वेगवेगळ्या सुवातांनी कोयरा आयदनां दवरल्.त ही खूब बरी गजाल. हे कातीर लोकांक घरांतलो कोयर हांगा थंय उडयनासतना ह्या कोयरा आयदनांनी उडोवपाची संवय लागल्या. लोकवस्ती वाडिल्यान तीं कोयरा आयदनां रोखडीच भरतात. वेळाच्या वेळार तीं नितळ करिनाशिल्ल्यान तातूंतलो कोयर कुसता आनी ताच्यो घाणी सगल्याक पातळटात. आयदनां भरिल्ल्यान तो सकयल पडटा. गोरवां, सुणीं, माजरां हीं जनवरां तो उस्तून सगल्याक करतात. तो कुशिल्ल्यान तातूंत किडेय जातात. अशे तरेन हो कोयर पर्यावरण इबाडपाक कारण थारता. हाचो परिणाम गांवच्या लोकांचे भलायकेचेर पडटा. जळारां खातीर मलेरियाची धाम पातळटा.
गांवच्या लोकांचे भलायकेचें म्हत्व लक्षांत घेवन तुमी दर दीसा कोयरा आयदनांतलो कोयर व्हरून तीं आयदनां साफ करचीं, थंय जंतूनाशकां मारचीं अशी हांव तुमचे कडेन विनंती करता.
लोकांचे भलायकेचो प्रस्न आशिल्ल्यान आमची मागणी लक्षांत घेवन तीं आयदनां वेळाच्या वेळार नितळ करतले अशी आस्त बाळगीतां.
बरें मागून
तुमचे विश्वासू
निशाणी
(श्वेता नायक)
(ख) सकयल दिल्या खंयच्याच एका विशयाचेर निबंद बरयात :
अ) म्हज्या सपनांतलें गोंय
आ) फेस्ताक एक वर
इ) एका दोंगराची आपजीण
ई) सैमीक अरिश्ट
जाप (ख) (अ)
फेस्तांत एक वर.
गांवच्या फेस्ताक गांवच्या लोकांचेर खोशयेचो हुंवार येता. तशें दर वर्सा इगर्जेचें फेस्त मतयतात. सेंट अन्थनीचेर गांवच्या लोकांचो खूब भावार्थ. मागीर ते क्रिस्तांव आसूं वा हिंदू. सगलें लोक ह्या फेस्ताक हाजीर आसतात.
इगर्जेकूय त्या दीसा व्हंकले भशेन न्हेसयतात. व्हडलो माटोव घालतात. आशिकुशीचो वाठार बनेरांनी, फुलांनी आनी रंगिबिरंगी ल्हान ल्हान दिव्हांनी सजयतात. फेस्ताच्या निमतान बऱ्या बऱ्या तियात्रांचो आयोजन करतात.
फेस्ताच्या दीसा इगर्जे भायर व्हड फेरी भरता. सकाळचें धा वरांचेर दबाजीक मीस जाता. आनी मीस सोंपले उपरांत लोक फेरयेंत भोवपाक वतात. कितलींय वरां फेरयेंत भोवल्यार पुरो जायना. वेळ कोणाकूच रावना. एक वर आसकां फेरयेंत भोवपाक मेळिल्लें. मागीर थारायिल्ले सुवातेर आमकां मेळपाक सांगिल्लें.
फेरयेंत आशिल्ले सोबीत मांड लोकांचे लक्ष ओडून घेताले. कितले म्हणून मांड आयदनांचे, कपड्यांचे, खाज्याचे, खेळण्यांचे, मातयेच्या आयदनांचे. हे सगले मांड पळोवन आमी सामकीं भुल्लुसलीं. खंय वचूं, खंय नाका अशें आमकां जालें. आयदनां, खाजें घेवपाचें काम जाणट्या मनशांचें. म्हचो धाकटो भाव खेळण्यांच्या मांडा कडेन या म्हणून म्हाका हाताक धरून ओडटालो. थंय आशिल्ल्यो व्हड व्हड बावल्यो, कापसाचीं मोव मोव जनवरां तर सामकीच सोबीत दिसतालीं. थंय खेळण्यांचे रोबोट, गाडयो, विमानां, भुरग्यांच्यो मदरो ओडून घेताल्यो. म्हजो भाव खेळणें घेतलें बगर म्हजी फाट सोडचो ना म्हणून हावें ताका एक बॅटरेचेर चलपी रोबोट घेतलो. खेळणें मेळिल्ल्याची खोस ताच्या तोंडार दिसताली.
कुशिकूच ‘खंयचीय वस्त धा रुपया’ अशें एक भुरगो व्हडल्यान व्हडल्यान आड्डतालो. आपशीच आमचे पांय तेवटेन गेलें. आमच्या आवडीच्या वस्तू आशिल्ल्यो त्यो! क्लिपां, कानांतलीं, गळ्यांत घालपाच्यो माळो, नेलपॉलीश आमी सगल्यांनी एके एके वस्तूचेर झोंपय मारली. जण एकलें आपल्याक सोबता काय म्हणून कानाक लावन आनी गळ्यांत घालून मोडटालें. प्रत्येकान दोन-दोन तरी वस्तू घेवन त्या भुरग्याक खूब गिरायक घालें.
मांडाचे दुसरे वटेन च्याचें होटॅल आशिल्लें. दारांतूच एक दादलो भजीं आनी मिरसांगो तळटालो. त्या गरम गरम वासान आमच्या तोंडाक उदक सुटलें पूण त्या तेलाचो काळपट रंग पळोवन पांय आपशींच फाटी सरले.
मुखार वच जाल्यार एक गुजराती बायल हारशांनी आनी चमक्यांनी सजांवट केल्ल्यो हातांत धरपाच्यो पर्सी विकताली. वा! कितल्यो सोबीत दिसतात. म्हजे इश्टिणीन म्हणलें. ताणें कोणाकूय भेट दिवपाक मेळटल्यो म्हणून चार-पांच पर्सी घेतल्यो. आमीय आमचे खातीर एक एक पर्स घेतली. मागीर आमकां असल्यो पर्सी भोव मेऴटात म्हणून मनाचें समाधान केलें.
आतां फेरयेंत भोंवून भोंवून आमकां पुरो जाल्लें. आमचो दिल्लो वेळूय काबार जाल्लो. पूण जादवाचे खेळ पळयले बगर आनी चक्रार बसले बगर फेस्ताची खोशी पूर्ण जावची नासली. म्हजो भाव तर चक्रार बसले बगर घरा वच्चो ना म्हणून हट्टाक पेटिल्लो. तिकेटी काडून आमी जादवाचे खेळ पळयले. तांची ती हाताची फिशालकाय पळोवन मजा आयली. चक्रार बसलीं तेन्ना तर खरीच मजा आयली. चक्र वयर गेलें तेन्ना आमच्या काळजांत खप्प जालें पूण आख्खो गांव दिसतालो. खीणभर थंयच रावून सैमाचें रूप तोखेवचें अशें दिसलें.
वेळ सोंपत आयिल्लो. आमचीं घरचीं खावपाच्यो वस्तू घेवन आमचीच वाट पळयतालीं. भूक आनी तान लागून लेगीत उकतडा वयलो उशीचो रोस पियेवपाक मन तयार जायनासलें. सगल्यांनी घरा कडेन वचून हाडिल्ल्या खाणाचेर मारपाचें थारायलें.
इ)
दोंगराची आपजीण
आरे, आरे! पापयांनो, कितें करतात तुमी हें? कसली अवदसा आयल्या तुमचेर! काल शाणू भाटकार आयलो आपल्या मानायांक घेवन. दयामाया नासतना लागलो व्हडलीं व्हडलीं झाडां मारपाक. ट्रकांत घालीं आनी तोंड घेवन गेलो. आज तूं आयला आमचें काळीज पोखरपाक. म्हाका पोखरून, खरवडून माती काडटलो आनी घेवन वतलो. तुमच्या ह्या कर्तुबान तुमीच तुमच्या पायार कुराड मारून घेता. एका तेंपार म्हजी सोबीतकाय पळोवन हांगा भोंवंडेक आयिल्लो दर एक तोंडांत बोटा घालतालो. आज तुमी म्हाका बोडको करून उडयला. अशें दोळे मोटे करून म्हाका पळोवं नाका. तुमी मनीस मरे आपणाक चड बुदवंत समजतात. चड बुदवंताक खंय फातरां शीत. अजुनूय वेळ वचूंक ना. आतां तरी तुजेर आयिल्लो सांवार थांबय.
आरे सभाग्या, हो दोंगर म्हजो म्हणून मार तुमी आपलो हक्क गाजयतात तो तुमी तयार केला रे? तुमी माती घालून म्हजेर झाडां रोयल्यांत? हांव कितलीं वर्सा जालीं हांगा उबो आसा. हीं मळबाक हात लावपी झाडां पळयल्यांत. तांचो आवाठ पळयल्यार तुमच्या तीं कालचीं पयरचीं न्हय लक्षांत येतलें.
तुमची दुश्ट आनी वांकडी नदर आमचेर पडचे पयलीं आमी कितले खोशयेन ह्या अटंग्या रानांत दीस सारतालीं तुमकां खबर आसा? कशें कळटलें? तुमी न्हिदेचें सवंग घेतलां. देव पावस-वत दिता. ताचेच कृपेन म्हजेर आशिल्ली वनस्पत घसघशीत वाडटाली. ह्याच झाडांचेर वेगवेगळ्या आकाराची. रंगाची सवणी येवन बसतालीं. चिंवचींव करून खेळटालीं. ते खातीर म्हाकाय घर भरिल्ले वरी दिसतालें. वाग, हती, कोले, शींव सारकीं जंगली जानवरां म्हजे मायेचे उबेंत आपल्या घराब्यां बरोबर खोशयेन दीस सारतालीं. हरणां-सोशे हांगाथंय उडयो मारून धांवताले. तांकां पळोवन मजा येताली. तांकां पळयतना हांव म्हजी तान बूक लेगीत विसरतलों. तुमी जाणात वेगवेगळ्या रंगांच्या सोरपांक हांवे म्हज्या ह्या आंगाखांद्दार खेळयल्यात आनी वाडयल्यात.
काण्णां, चुन्नां, चारां, जांबळाचीं झाडां लेगीत मारून व्हेल्यांत. ह्याच फळाचे ओडीन दांगा भुरगीं येतालीं. वडाची मुळां घेवन धोलतालीं. तांचे मजेचीं साधनांच जर तुमी ना केलीं जाल्यार तीं आपली मनरिजवण कशी करतलीं? मागीर दीसभर तीं टिवी पळयतात म्हूण तुमी तांका तापयतात. खंय म्हुण वतलीं तीं?
रानांतल्या बिबट्यान सतरींतल्यान अडवय गांवांत येवन धुमाकुळ घालो म्हणून कितलो बोवाळ केलो तुमी? ताका मारून उडोवपाचो बेत आंखतात तुमी. जर तुमी अशीं रानां बोडकीं करपाक लागले, दोंगर कापपाक लागले जाल्यार हांगा रावतां त्या जिवांनी खंय वचपाचें? मागीर धांव मारतात तीं गांवांत आनी गाय-बैलांचेर ताव मारतात. सरकारान मना केलें तरी शिकार करपाचे सोडीनात. तांचो जीव काडटना हांवे तुमका पळयल्यात. कितें करतलो? म्हजे हात पावनात म्हणून मूग गिळून ओगी रावलां. तुमच्यो जिबो खूब मातल्यात. तुमच्या पोटाची चर भरपाक तुमी जनावरांचे जीव घेतात. झाडां मारलीं जाल्यार सगळीं जनवरां काबार जातलीं रानाची संपत नश्ट जातली हीं सोबीत जनावरां तुमचे फुडले पिळगेक पळोवपाक लेगीत मेळची नात. तुमी जर म्हजी गिरेस्तकाय अशीच काबार करूंक लागले जाल्यार तुमीच त्रासांत पडटले. झाडांक लागून पावस पडटा. झाडांच नात जाल्यार पावस ना. पावस ना जाल्यार उदक ना. मागीर उदका बगर तुमी जगतलें कशें? झाडांपासून प्राणवायू मेळटा. प्राणवायू ना जाल्यार तुमकां प्राणवायेचे सिलिण्डर फाटकुळेर मारून भोंवचें पडटलें. हाची तुमी कल्पना तरी केल्या? सगलीं वखदीं झाडां लेगीत तुमी ना नपश्चात केली.
आजूनय वेळ वचूं ना. म्हजी राखण करात. झाडां लायात देव तांकां उदक दिवन तांचो सांबाळ करतलो. एक झाड कापल्यार दुसरें झाड लायात. हांव तुमच्या गांवची सोबाय वाडयतां. तुमचो केन्नाच दुस्वास करिना. तुमची भुरगीं काण्णां चुन्नां खावपाक येतात तेन्ना म्हाका खूब खोस भोगता. तांचे हांसप खिदळप आयकून म्हाका म्हजें घर भरिल्ले वरी दिसता. म्हाका विद्रूप करूं नाकात. तुमीय जगात म्हाकाय जगपाक दियात.